Już można obejrzeć „Pinokia” Sceny Lalek Bajka

CZESKI CIESZYN, INTERNET / O tym, że Scena Lalek Bajka Teatru Cieszyńskiego przygotowała bajkę „Pinokio” w formie filmu dostępnego przez Internet pisaliśmy. Jak obiecali – tak też zrobili. Nagranie jest już dostępne w sieci: https://www.youtube.com/playlist?list=PLy8-AkF3pCnYuOICzZCIiCL0nAOlkKkfo (indi)

Poniedziałek był dniem żywiołowej wesołości

Poniedziałek Wielkanocny był kiedyś dniem żywiołowej wesołości, zalotów, zabaw i psot. Dawniej szaleńcze zabawy rozpoczynały się już w nocy z Niedzieli na Poniedziałek. Tego dnia nie tylko można było, ale należało wybrać się z wizytą do krewnych i sąsiadów. Na Śląsku Cieszyńskim zaraz z rana wychodzili z domów chłopcy i mężczyźni, którzy składali wizytę krewnym, sąsiadkom, koleżankom ze szkoły, oblewając, a następnie susząc je karbaczami – batami uplecionymi z wierzbowych witek. Śmigus-dyngus pierwotnie był związanym z dawnymi słowiańskimi wierzeniami, w których woda miała zapewnić zdrowie, urodę i płodność. Dopiero wtórnie zwyczaj ten powiązano z Poniedziałkiem Wielkanocnym. Pierwsze wzmianki o dyngusie pochodzą z XV wieku. Są to zapiski z synodu diecezji poznańskiej, w których autor nawołuje do zakazywania tych pogańskich obrzędów, przestrzegając przez grzechem śmiertelnym i obrazą imienia Boskiego. Czas kawalerów i panien na wydaniu Na Śląsku Cieszyńskim po śmierguście chodzili przede wszystkim kawalerowie do tych domów, w których mieszkały panny na wydaniu. Chłopcy polewali z sikawek zrobionych z czarnego bzu…

Jiří Hamrozi: Ludzie powinni być dumni z tego, jakiej są narodowości i w co wierzą

Według ostatniego spisu ludności z 2011 roku w Jabłonkowie mieszkało 902 osób polskiej narodowości, 3 546 czeskiej narodowości, 90 osób podało w spisie śląską narodowość, 80 słowacką. Narodowości nie podało w spisie 880 osób. O tym, w jaki sposób miasto korzysta z tego, że mieszka w nim duża polska społeczność, rozmawialiśmy z burmistrzem Jiřím Hamrozim. Największą mniejszością w Jabłonkowie jest mniejszość polska. Czy dla pana, jako burmistrza oznacza to więcej problemów, czy też jest to zaleta? Jestem przekonany, że to jest zaleta. Każda kultura ma swoje tradycje, im więcej mamy tradycji, tym bardziej się uzupełniają i tworzą dziedzictwo niematerialne całego regionu. Mówimy tutaj gwarą, z której jestem dumny.  Gdyby w mieście żyła tylko jedna narodowość, byłoby to dla mnie dość smutne i monotonne. Cieszę się, że mieszkają tu Polacy. Mam wielu przyjaciół różnych narodowości, nie rozróżniamy, czy ktoś jest Czechem, czy Polakiem. Wychowaliśmy się razem. Jako dziecko byłem ministrantem i nie rozróżniałem, czy idę na polską, czy czeską mszę świętą. Graliśmy…

Ćwiczenia z nadziei. Przystanki nadziei

CIESZYN / W Cieszynie pojawiły się, rozsiane po mieście, Przystanki nadziei. Cóż to takiego? – Poprosiliśmy grupę znakomitych twórców blisko współpracujących z Zamkiem, by "wkroczyli" w przestrzenie Cieszyna i podarowali nam dawkę nadziei, odwagi i radości… Odwiedzajcie więc stworzone przez nich symboliczne przystanki! – zachęca Ewa Gołębiowska, dyrektor Zamku Cieszyn. A że nie mogła zaproszenia przekazać osobiście, zrobiła to poprzez zamieszczony na kanale YouTube film. https://www.youtube.com/watch?v=maQB8Z3HTwA Zapraszając do spacerów zauważa, że spacer na świeżym powietrzu to bezpieczna aktywność w czasie pandemii. Mapę rozlokowania przystanków znajdziemy tutaj, a ich opis tutaj. Przystanki nadziei w założeniu będą w wymienionych miejscach do 9 maja. Niektóre, z przyczyn niezależnych od organizatorów, mogą funkcjonować nieco krócej. Kto wyruszyć na spacer po Cieszynie nie może, pozostaje mu zadowolić się fotoreportażem, w którym zobaczy zdjęcia wszystkich przystanków. (indi)

Jak dawniej spędzano Wielkanoc?

Wielkanoc jest najstarszym i największym świętem chrześcijańskim. Święto otwiera uroczysta rezurekcja, trzygodzinna msza odprawiana w Wielką Sobotą wieczorem albo o świcie w Wielką Niedzielę. Dawniej w nocy z Wielkiej Soboty na Wielkanoc, a zwłaszcza podczas rezurekcji strzelano z batów, petard itp. W Beskidzie Śląskim strzelano z moździerzy i grano na trombitach. Po rezurekcji spieszono do domu na uroczyste śniadanie, które poprzedzało dzielenie się jajkiem, należało też spożyć laskę chrzanu (na pamiątkę pojenia Chrystusa żółcią i octem). Stół wielkanocny według polskiej tradycji miał uginać się pod ciężarem potraw. Dawniej były to wyłącznie potrawy zimne, ponieważ nie godziło się rozpalać pod kuchnią wielkiego ognia. W tym dniu nie wolno było przyjmować gości, ani oddalać się od domu. Nie chodzono również w odwiedziny do krewnych, nawet jeżeli mieszkali blisko. Obwiązywał całkowity zakaz wykonywania jakichkolwiek prac. Również dzieci nie mogły się bawić. Największe święto w roku było czasem odpoczynku dla wszystkich, nawet dla służby. Czas spędzano w kościele i w kręgu rodzinnym. W poszukiwaniu…

„Goiczek Zielony”, czyli jak wyglądała Wielkanoc w Brennej

BRENNA, INTERNET / Kolejną okazją do obcowania z góralską kulturą w sieci będzie zaplanowana na Wielką Sobotę wieczorem premiera filmu "Goiczek Zielony. Wielkanoc w Gminie Brenna”. Jest to druga już produkcja filmowa z cyklu „Tradycje Górali Śląskich z Brennej w obrazie” udostępniana online. Filmy te realizowane są w ramach obchodów Roku Górali w województwie śląskim. https://zwrot.cz/2020/12/rok-2021-rokiem-gorali-w-wojewodztwie-slaskim/ "Goiczek Zielony” jest to pełen ciepła i zadumy film, w którym wraz z jedną góralską rodziną przejdziemy okres od Niedzieli Palmowej do Poniedziałku Wielkanocnego. „Złożona obrzędowość rodzinna i doroczna Górali Śląskich, nie tylko pokazana z możliwie jak najwierniejszym odwzorowaniem zapisków etnograficznych, ale też otulona codziennością bliskich sobie ludzi. Świat, zwyczaje i tradycje widziane oczyma babci, rodziców, wnuków – tak przeżyte święta muszą czynić rzeczywistość absolutnie niepowtarzalną i magiczną. Piękne wnętrza, bogactwo stroju regionalnego, klimatyczne plenery, budująca nastrój muzyka – to wszystko i wiele więcej znaleźć można w „Goiczku Zielonym” - zapowiadają realizatorzy obrazu z Ośrodka Promocji Kultury i Sportu Gminy Brenna. Premierę filmu zaplanowano…

Jak wykorzystać czas pandemii do pielęgnowania świątecznych tradycji. Rozmowa z Łucją Dusek

Od lat święta dla wielu były okazją do większych rodzinnych spotkań z tymi, z którymi nie ma okazji widywać się zbyt często w zabieganej codzienności. Coraz popularniejsze stawały się też świąteczne wyjazdy turystyczne czy choćby spędzanie wielkanocnego poniedziałku na stokach narciarskich. I nagle sanitarne obostrzenia sprawiły, że musimy z tego wszystkiego zrezygnować, a czas świąt spędzić w tylko gronie domowników. Z Łucją Dusek rozmawiamy o tym, jak, zamiast ubolewać nad tym faktem, dobrze go wykorzystać. Kultywowanie góralskiej tradycji jest dla Ciebie ważne. Czas okołoświąteczny był w kulturze tradycyjnej szczególnie wypełniony rozmaitymi zwyczajami, obrzędami. Jak odnajdujesz się w związku z obecnymi, dziwnymi czasami pełnymi nieznanych wcześniej obostrzeń i przepisów? W tym czasie pandemii to tak trochę, jakbyśmy cofnęli się w czasy, kiedy w święta najważniejsza była rodzina. W Niedzielę Wielkanocną nie wychodziło się wcale z domu, spędzało się ten dzień w gronie rodzinnym. Dopiero w lany poniedziałek wychodziło się do rodziny i najbliższych sąsiadów, z którymi w tamtych czasach żyło się…

Wielka Sobota. W ten dzień w chałupach wszystko było nowe

W Wielką Sobotę w kościołach święci się wodę, ogień i pokarmy. Dawniej księża święcili pokarmy w domach lub na dworze (na placykach wiejskich pod krzyżami). Wszystko, co było przeznaczone na wielkanocny stół, musiało być poświęcone, dopiero później przeniesiono zwyczaj święcenia do kościołów i ograniczono święconkę do symbolicznego koszyka. Przed wiekami najważniejszy w święconce był baranek pieczony na rożnie. Od XVII wieku miejsce naturalnego baranka zaczęły zajmować jego wyobrażenia, czyli figurki wykonane z ciasta, cukru, czekolady, masła, wosku i gipsu (jeszcze w XIX wieku takich imitacji baranka nie można było święcić). Włodzimierz Tetmajer, Święcone, 1897, Muzeum Narodowe w Krakowie. Oprócz baranka święcono różne mięsa wędzone, pieczone, gotowane, na Pomorzu święcono ryby. Nie mogło zabraknąć chleba, kołaczy, chrzanu, soli, pieprzu. Błogosławiono również piwo i wino. Do święconki dokładano również garść zboża i ziemniaków przeznaczonych do sadzenia. W koszyczku oczywiście nie mogło zabraknąć gotowanych i ozdobionych jajek. W Beskidzie Śląskim święconka znana jest od niedawna W Beskidzie Śląskim, jak i ogólnie na Śląsku,…

Zamek szuka dyrektora

CIESZYN / Jakiś czas temu pisaliśmy, że dyrektor Zamku Cieszyn Ewa Gołębiowska odchodzi na emeryturę. Ogłoszono już konkurs na nowego dyrektora tej instytucji. Kto nim zostanie, powinniśmy dowiedzieć się do 21 maja. Nowy dyrektor pokieruje Zamkiem przez 5 lat. Ci, którzy chcieliby podjąć się wyzwania, jakim jest dyrektorowanie tej instytucji, wymagane dokumenty mogą składać do 30 kwietnia. Kandydaci muszą spełnić pewne warunki, m.in. oprócz polskiego obywatelstwa mieć doświadczenie w pracy w jednym z sektorów takich jak administracja publiczna, kultura, edukacja, nauka, ekonomia, zarządzanie, projektowanie przemysłowe, design, wzornictwo, reklama, działalność agencji reklamowych. Muszą też wykazać się znajomością w mowie i piśmie przynajmniej jednego języka obcego, najlepiej angielskiego. Szczegóły ogłoszonego konkursu i pozostałe warunki, jakie kandydaci muszą spełniać, znajdziemy w ogłoszeniu Burmistrza Miasta Cieszyna oraz Marszałka Województwa Śląskiego, czyli organów prowadzących instytucję, jaką jest Zamek Cieszyn. (indi)

Zwyczaje ludowe związane z Wielkim Piątkiem

Wieki Piątek to dzień upamiętniający śmierć Jezusa Chrystusa. W tradycji chrześcijańskiej jest dniem zadumy nad Męką Pańską, wzmożonej modlitwy i gorliwych praktyk religijnych. Tego dnia obowiązuje ścisły post i w kościołach katolickich odprawiane są drogi krzyżowe. W wielu kościołach odbywa się adoracja Przenajświętszego Sakramentu. W Kościołach protestanckich Wielki Piątek jest najważniejszym, kulminacyjnym dniem roku liturgicznego – jest to szczególny dzień modlitwy i skupienia. Wielkopiątkowe obmywanie się Na Śląsku Cieszyńskim powszechnym zwyczajem w Czorny Piątek było mycie się o wschodzie słońca w rzekach, strumykach i źródełkach, szczególnie tych, które według miejscowych wierzeń posiadały leczniczą moc. Omywania wodą dokonywano całą rodziną, wcześnie rano, najlepiej przed wschodem słońca, po odmówieniu modlitwy na brzegu rzeki. Wielkopiątkowa ablucja miała zapewnić zdrowie przez cały rok. Dawniej w rzekach pławiono również konie i bydło. Wielkopiątkową wodę zabierano do domu, w razie potrzeby obmywano nią chorych, by im ulżyć, spryskiwano nią bydło, konie, trzodę, a nawet stajnie i obory. Poddawano ją obrządkowi sakralnemu, wierząc, że taka woda ma…

Jeśli nie zadbamy o siebie jako społeczność w wymiarze formalnym, to nie będziemy mieli wielu praw

INTERNET/ W środę odbył się drugi panel dyskusyjny z cyklu „Stałość i zmienność. Nie wchodzi się dwa razy do tej samej Olzy”. Spotkanie zatytułowano "Życie na skrzyżowaniu kultur". O poczuciu tożsamości, narodowości i polskości rozmawiali wybitni polscy naukowcy, zajmujący się od dawna problematyką polskich mniejszości narodowych: prof. dr hab. Ewa Ogrodzka-Mazur oraz prof. dr hab. Barbara Grabowska. Spotkanie prowadził Tomasz Wolff, red. nacz. "Głosu". Temat dla zaproszonych do dyskusji naukowców nie był bynajmniej nowy. Obie profesorki Uniwersytetu Śląskiego od blisko trzydziestu lat prowadziły zespół badań kultury i oświaty pogranicza. Kwestiom pogranicza polsko-czeskiego na Śląsku Cieszyńskim poświęciły wiele studiów teoretycznych oraz przeprowadzonych i przeanalizowanych badań naukowych. Nauka daje możliwość bardzo obiektywnego spojrzenia na zjawiska, procesy – Czy nauka może być pomocna w poznawaniu i zrozumieniu tożsamości? – zapytał Wolf. – Nauka daje możliwość bardzo obiektywnego spojrzenia na zjawiska, procesy, które zachodzą w pewnym obszarze. Istotne dla nas badaczy pogranicza polsko-czeskiego jest to, żeby uchwycić tendencje, prawidłowości, jakie zachodzą w zakresie na…

Wspólny taniec… każdy w swoim domu

SUCHA / Członkowie zespołu Suszanie, nie mogąc się spotkać, przygotowali nietradycyjne wykonanie tradycyjnych tańców ze Śląska - trojoka i błogosławionego. Efekt swojej pracy przedstawili w formie nagrania dostępnego w Internecie. Każdy z tancerzy tańczył sam we własnym domu. Oprawę muzyczną stanowiło nagranie kapeli Kamraci. https://www.youtube.com/watch?v=96FMgFC5fqM Każdy z tancerzy: Lucka Durczok, Maciek Durczok, Ryszard Fierla, Lucie Galuszková, Nela Gruszkowska Justyna Jeżowicz, Seba Kontír, Adela Kožusznik, Andřej Mrozek, David Nierostek, Gabka Nožička, Tereza Preisnerová, Honza Szymurda, Agata Śmiłowska, Klára Šipulová, Nela Tomanová, Sylwia Zuczek zatańczył przed kamerą. Całość zmontował Wojciech Pribula. Inicjatywa tancerzy - Ja z tym przedsięwzięciem nie mam tak naprawdę nic wspólnego. Mam takie fajne osoby w zespole, które to przygotowały - mówi Barbara Mračna, kierowniczka zespołu Suszanie. – Powiało optymizmem. Po pół roku bez prób, młodzież ciągle chce coś robić. Widać, że brakuje im prób, że nie mogą się doczekać, kiedy nareszcie będą mogli się schodzić i coś robić – dodaje. Całe przedsięwzięcie zrealizowała bowiem, od pomysłu, poprzez przygotowania,…

„Wiosna, wiosna, ach to ty” (zdjęcia)