Opinie

marzec102021

Jak sie mo Kali?

Ludkowie, do naszej potocznej rzeczy sie fórt dostowajóm nowe słowa, kiere nejczynści przebiyrómy z inszych jynzyków. Na tym ni ma nic złego, robióm to wszyndzi na świecie. Dziynki tymu się rzeczy rozwijajóm a wzbogacajóm. Inszo wiec je ta, że nikiere społeczności se nasadziły sztryng filtry, kiere decydujóm, z kierego obszaru jynykowego sie nowe słowa przijmować mogóm, a z kierego ni. Ale to je tymat, przi kierym sie możne jeszcze zastawiymy inszym razym. Dzisio bych rod moji surrealistyczne pasmo zaczył od przebranego słowa „king”. Po angielsku to je „król”, ale przenikło do naszej mowy potocznej a używómy go, jak chcymy kogosi pochwolić, jaki je w czymsi dobry abo wyjóntkowy, abo ganc na opak, mówiymy to sarkastycznie o kimsik, co se myśli o siebie Bóg wiy co. Prziznóm sie, żech tym znaczynióm dość dłógo nie rozumioł, bo dlo mnie od dziecka King był słóń z powieści Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy”. Je to tak, a prawiym to bez żodnego dwuznacznego uśmiyszku,…

luty262021

Ministerstwo samotności

Ludkowie, nikiere informacyje z Internetu nas mogóm porzóndnie zdziwić. Tak było aji z wiadómościóm o powstaniu ministerstwa samotności a izolacyje, powołanego przez nowego premiera Japónji. Cyniczno czónstka mojigo „jo” hned kliknyła na emotikón szyderczego śmiychu a pośpieszyła sie z kómytarzym: nó ja, za chwile tu bedymy mieć aji ministerstwo niewydarzónego seksu. Uśmiych zmarznył, jak mi kapło, że oba problymy by mógły patrzić pod jedyn resort. Artykuł żech przeczytoł drugi roz a zaczył rozmyślać, co to właściwie je ta samotność. A czy je jyny jedna? Wiyncyj pytań, niż odpowiedzi. Już jyny z tej prziczyny worce sie przi tymacie przistawić. Zicher „być sóm” nie musi automatycznie znaczyć odczuwać samotność. Dycki chodzili po świecie pustelnicy-dziwocy, kierzi miyszkali kajsi w jaskini za miastym, całymi dniami mleli modlitwy a czakali, gdo im prziniesie cosi pod zómb. Nie czuli samotności, bo na każdym kroku im towarzyszył Bóg, w każdym razie óni tymu wierzili. Sóm aji bardzi współczesne kategoryje dobrowolnych samotników, kierzi nie ciyrpóm na samotność. Żyjóm…

luty212021

Kaj sie mogymy wrócić a schować

Dzisio my łuskali orzechy. Nimóm rod tej roboty, ale to wiycie, pokojowo koegzystyncyja je ważno, gor dóma. Przeca jyny, przez wszelki starania, kwaśnej gymby ni ma lehki schować. Tymu trzeba docynić gesto moji żóneczki, kiero w celu utrwalynio kruchego małżyńskigo rozejmu puściła ku łuskaniu audiobooka. Nó, nie bedym owijoł w bawełne, nie wyszło to. Chyba nieszczynśliwy zbieg okoliczności, bo o perfidnie zakamuflowanóm złośliwość nie podejrzywóm. Tak, czy inaczy, był to, jak żech sie hned domyślił, „Wiedźmin”. Domyślił, boch ze Sapkowskigo powieści przeczytoł jedynie „Narrenturm”, a powiedzioł (niech się mistrz nie gniywo), że stykło. Ale już nie było jako uciyc, tóż wólki nie wólki, dołech sie wcióngnyć do akcyje. Ale jyny na chwile żech bojowoł ze strzigóm w grobowcach opuszczónego zamku, bo myśli się ratowały ucieczkóm do inszego miejsca a czasu. Przi naszej chałpie, za budynkami gospodarczymi, rosnył orzech. Nie była to ta nejbardzi szczynśliwo lokalizacyja, bo zaroz wedla było gnojowisko, a orzechy, jak to orzechy: podlygajóm tym samym prawóm fizyki,…

luty182021

NI MOCIE JAKI STARE KSIÓNŻKI?

Moi ludkowie, prziszły ciynżki czasy, gor dlo nas, starych. Óno sie dycki we wiadómej sytuacyji powiy: a wiela mioł roków? Nale, taki młody?!... abo: szak sie mu już patrziło... Ale jak idzie o nas samych, potym to jeszcze nigdy ni ma tyn richtig dobry wiek, a tak, jak nigdzi indzi, radzi by my grzecznie ustómpili piyrszyństwa, na przikłod (nic we złym) sómsiadowi. Z tej prziczyny w kowidowych czasach gdo nie musi, tyn sie nigdzi nie smyko. To siedzyni dóma ale kapke lezie na nerwy. Przed zarazóm było wiela sposobów na urozmajcani wolnego czasu, baji sie wiela czytało. Starczyło mić za rogym dobróm biblijoteke – a zima mógła trwać aji sto roków. Teraz też ty biblioteki działajóm, ale, jak wyniko z powyższego, człowiek mo opory. Nie chce ryzykować, że społym s ksiónżkami prziniesie do dómu jakómsi małóm, zielónom, cyckatóm potwore. Dziynki tymu u mnie wróciły do łaski ksónżki downo kupióne, kiere żech ale z różnych prziczyn omijoł, abo sie aji na…

luty142021

Moji trzi grosze abo moja gorstka do młyna

Rostomili ludkowie, wielkimi krokami sie zbliżo powszechny spis ludności. Dlo nas to znaczy aji to, że zaś muszymy troche poszpekulować: gdoch je? Powiycie – to je ale gupi pytani. Dyć każdy człowiek w tej wiecy musi mieć ganc jasno. Na katać też tam, jak prawiła starka. Przi tym dzisiejszym góniyniu łod Szawła do Pawła mómy czas tak akurat pomyśleć, czy my nie zapómnieli kołocz w trómbie abo dziecko we szkółce, czy sóm zapłacóne rachunki, a czy stareczka w kumorze majóm wymiyniónom pieluche. Taki wiecy, jako: kdoch je a kaj patrzym - nie rzeszymy. Ale przidzie taki czas, że jich je przeca jyny dobre porzeszyć. Zicher już wszyscy wiycie, kaj mierzym. Ci, co na tej ziymi miyszkajóm z dziada pradziada, wiedzóm, że my byli przez wieki ludziami Ślónska. Obrobiali my pola, rómbali lasy, dojili krowy a owce, siykli zboże a rychtowali siano na zime. Czasy były ciynżki, a tak my witali każdóm możność przignać sie cosi na szachcie abo we werku.…

luty072021

Jak mawiał Imć Zagłoba – Kupą mości Panowie

Jedynie tak damy radę w tym niegodziwym kowidowym czasie zmobilizować większość naszych pobratymców do wpisania w formularzu Spisu Powszechnego narodowość polską. Nie dziwię się frustracji pana Siedlaczka, bo on już pewnikiem należy do starszego pokolenia i trudno mu rozumieć pokolenie młodszych. Lecz powinien raczej spróbować zrozumieć ich logikę rozważania, a nie obrażać się, że potraktowano jego pomysł odmownie. Nam wszystkim powinno zależeć, aby wspólnym szerokim frontem dotrzeć do każdego, by wpisał narodowość polską. Bo panowie z Centrum Polskiego Kongresu Polaków nie wzięli się z niczego, ale z inicjatywy "Wizji 2035". Jak z osobistego spotkania z panem dr. Michałem Przywarą zrozumiałem, to opracowanie strategiczne kampanii do Spisu Powszechnego 2021 już trwa przynajmniej od pół roku a zakres tych działań, w pełni profesjonalny, ma dwutorowy kierunek. Pierwszy poprzez polskie organizacje społeczne i włączenie ich członków do propagacji wpisania w arkuszu Spisu Powszechnego narodowość polską. Drugi zaś to ukierunkowany na tych chwiejnych i niezdecydowanych pakiet audiowizualnych, poprzez internet serwowanych, odezw propagandowych. Co prawda wszystko to pięknie wygląda, bo…

luty052021

Czy używanie języka polskiego na Zaolziu jest akceptowalne, czy może jednak budzi pewne zastrzeżenia?

Na młodzieżowym obozie chrześcijańskim nie wszyscy animatorzy mówili po polsku, ale większość z nich starała się używać gwary. Ta jednak jest czasem niewystarczająca. Konstrukcje zdań i wielość zapożyczeń z czeskiego czynią ją niejednokrotnie niezrozumiałą dla polskich native speakerów. Lecz nie to zdziwiło mnie, kiedy wracałam z dziećmi (półtora roku po obozie) autobusem do Krakowa i ni stąd, ni zowąd, zaczęły wspominać minione wakacje. Na obozie było kilkoro dzieci z Polski, wśród nich był m.in. chłopczyk, który z powodu bariery językowej nie rozumiał poleceń i często prosił o wyjaśnienia. Stało się to powodem do żartów zebranych dzieci, które zaczęły go wykluczać ze wspólnych zabaw. – Marysiu, czy z ciebie też się śmiali? - zapytałam. – Nie, mamo, bo ja ukrywałam, że jestem z Polski – wyjaśniła córa. To zdanie mną wstrząsnęło. – Czy nabijano się też z dzieci, które mówiły czysto po czesku? – Nie, no jasne, że nie, przecież takich tam było mnóstwo - mówi córka. Wniosek nasuwa się sam.…

grudzień142020

AKTUALIZACJA. Oświadczenie ZTF. Cenzura w AVIONIE

W piątek miał odbyć się w Kawiarni i Czytelni AVION w Cz. Cieszynie tradycyjny już grudniowy wernisaż aktualnych prac Zaolziańskiego Towarzystwa Fotograficznego. Niestety do wernisażu nie doszło. Prezentujemy stanowisko Mariana Siedlaczka, prezesa ZTF i kuratora wystawy: Tym razem wystawiane miały być prace powstałe podczas jesiennego pleneru w Lanckoronie – kilkanaście portretów z Izą Wacławek i Roksaną Waraksa, członkiniami ZTF, w rolach głównych. Instalacja wystawy odbyła się w czwartek i nic nie wskazywało na to, że już następnego dnia, dosłownie kilka godzin przed wernisażem, dojdzie do nieoczekiwanego zwrotu akcji. Roksana, która od lat pracuje w AVIONIE, po przyjściu w piątek do pracy została poinformowana przez swoją zmienniczkę Danę Zipserową, iż na polecenie ich przełożonej – dyrektor Biblioteki Miejskiej w Cz. Cieszynie, pani Jany Galášovej, powinna niezwłocznie wyeliminować z wystawy zdjęcia z jej – Roksany – udziałem. Rzekomo dlatego, że „przepisy nie zezwalają na prezentowanie wizerunku pracownika w jego miejscu pracy”. Po otrzymaniu tej informacji spodziewałem się – jako kurator wystawy –…

wrzesień082020

KOMENTARZ. Czy stać nas na amatorskie działanie?

W Czeskim Cieszynie powstało Centrum Polskie. Rolą Centrum Polskiego, zdaniem jego twórców, ma być profesjonalne wspieranie polskich organizacji. Podczas konferencji prasowej pomysłodawca Centrum Zygmunt Rakowski powiedział: – I to jest ta różnica w stosunku do tego, co dotychczas było. Bo cała nasza działalność na tym terenie jest praktycznie czysto amatorska, społeczna. Tutaj wprowadzamy pierwszy raz profesjonalizm – wyjaśnił Rakowski. Te słowa bardzo mnie zdziwiły, zwłaszcza, że padły z ust człowieka, który jest twarzą "Wizji 2035" i powinien znać nasz teren bardzo dobrze. Mamy przecież profesjonalne dwie polskie sceny teatralne - Scenę Polską i Scenę Bajka Teatru Cieszyńskiego. Działają profesjonalne (nie społeczne) szkoły i przedszkola. Jest też przecież Centrum Pedagogiczne! Mamy kilka profesjonalnych redakcji - redakcje Zwrotu, Głosu, polską redakcję w ostrawskim radiu, redakcję w ostrawskiej telewizji. I nawet, jeśli pan Rakowski miał na myśli nasze organizacje, stowarzyszenia, to bardzo się myli. Żadna z nich bowiem nie może pozwolić sobie nawet na odrobinę amatorszczyzny w swoim działaniu. Nie można amatorsko zorganizować…

sierpień152020

A jednak warto czytać!

Oczywiście czytać można zacząć w każdym wieku, moim zdaniem im prędzej się rozpocznie, tym łatwiej później nawiązać trwały kontakt z książką. Czytanie dzieciom ma sens Wiele zależy od tego, czy rodzice poświęcają czas, by czytać dzieciom, kiedy są małe i czy prowadzą ich do czytania w okresie dorastania. Ludzki umysł oraz przyzwyczajenia formują się w bardzo młodym wieku, więc jeżeli rodzic prowadzi dziecko do polubienia książek i sam mu je czyta, istnieje większe prawdopodobieństwo, że w późniejszym wieku ono samo sięgnie po lekturę. Okazuje się, że najbardziej zapalonymi czytelnikami mogą pochwalić się Indie, gdzie jedna osoba przeciętnie czyta prawie jedenaście godzin tygodniowo. Kobiety spędzają nad lekturą znacznie więcej czasu niż mężczyźni. Dlaczego warto rozwijać i pielęgnować czytanie? Czytanie książek daje wiele korzyści. Relaksują, poszerzają wiedzę, dają poczucie dobrze wykorzystanego i mile spędzonego czasu. Tak naprawdę pozytywnych czynników podczas obcowania z książką jest cała masa. To bezcenna czynność, która niestety powoli zanika. Jedną z przyczyn jest szybki rozwój technologii i życie w…