Przed stu laty urodził się Władysław Niedoba

Władysław Niedoba, animator życia kulturalnego na Zaolziu zasłużony dla kultury śpiewaczej i ludowo-widowiskowo-teatralnej, urodził się 22 marca 1914 r. w Nawsiu. Pochodził z rodziny wielodzietnej. Natura obdarzyła go wspaniałym głosem, a z domu wyniósł fascynację teatrem. Już od dzieciństwa próbował na deskach scenicznych jako amator. Mając 12 lat, zagrał pierwszą rolę, w wieku 15 lat w Kole Macierzy Szkolnej w Nawsiu po raz pierwszy wyreżyserował przedstawienie. Później prowadził zespół  amatorski w Nawsiu, Jabłonkowie, występując z monologami na festynach ludowych.

Jeszcze przed wojną zdążył ukończyć kurs reżyserski w Polsce i działał w teatrze muzycznym w Ostrawie. Dzięki swemu talentowi został polecony na studia do Mediolanu, gdzie miał  udać się po rocznym kursie w Konserwatorium w Katowicach, lecz plany zniweczyła wojna. Po jej zakończeniu rozpoczął pracę w Ostrawie, ale ostatecznie zdecydował się na pracę społeczno-kulturalną na Zaolziu. W 1948 r. po ukształtowaniu się Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego został referentem teatralnym przy ZG PZKO, czyniąc wraz z innymi starania o utworzenie zawodowego teatru polskiego w Czechosłowacji. Był twórcą męskiego zespołu Gorol i od początku (1948 r.) jego kierownikiem artystycznym.

Był związany z Gorolskim Świętem w Jabłonkowie od jego powstania, najpierw przez zespół Gorol; nieco później opiekę nad nim przejęło Miejscowe Koło PZKO w Jabłonkowie. Ten wspaniały przegląd kultury ludowej, przede wszystkim w wykonaniu zespołów pezetkaowskich i zespołów gościnnych z całego świata, z Gorolem na czele, cieszył się dużym powodzeniem, a głównym jego aktorem, organizatorem był Niedoba jako popularny Jura spod Grónia.

Władysław Niedoba był również założycielem Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie. Wysiłki Jury spod Grónia i innych zapaleńców w zakresie stworzenia polskiego teatru zawodowego w Czechosłowacji zostały uwieńczone sukcesem i 1 sierpnia 1951 r. placówka Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego rozpoczęła swoją działalność. Niedoba został kierownikiem artystycznym, reżyserem i aktorem. Kierowanie tym zespołem przez niego w latach 1951-1960 to trudny okres początków, przejście amatorów na zawodowców. Energiczny Niedoba był także organizatorem widowni, werbując abonentów – teatr stał się dla niego wszystkim.

W latach kierowania Sceną Polską TC był także reżyserem. Aktorski dorobek w Scenie Polskiej od 1951 r. do 1975 r., gdy odszedł na emeryturę, liczy 81 kreacji różnych postaci. Debiutował w 1952 r. rolą kupca Starikowa w „Ożenku” Gogola. Wybitniejsze stworzone przez niego postacie to: Młynarz z „Latarni” Jiráska (1954), Drwal z „Zaczarowanego koła” Rydla (1956), Don Rodrigo z „Owczego źródła” Lope de Vegi (1960). Potrafił zagrać role ludzi tragicznych, dotkniętych przez los, ale miał także talent komiczny i lubił bawić publiczność.

Jura spod Grónia odszedł 12 marca 1999 roku. Zostanie patronem tegorocznego 67. Gorolskigo Święta.

Źródło: Leksykon Polaków w RC i RS, tom II, red. Zenon Jasiński, Bogdan Cimała, Opole 2013, Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego.

Na zdjęciu: Władysław Niedoba (po prawej) i Władysław Młynek.