Jak wyglądał romantyzm na Śląsku Cieszyńskim? Szczegóły zdradza Maksymilian Stańczak

CIESZYN / 26 listopada zakończy się wystawa „Czucie i wiara. Literatura okresu romantyzmu w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej”. Na 24 i 25 listopada zaplanowano kuratorskie zwiedzanie ekspozycji. Maksymilian Stańczak natomiast wskazuje w rozmowie z naszą redakcją, co szczególnie warto obejrzeć na kończącej się za kilka dni wystawie.

O samej wystawie pisaliśmy tutaj.

Wystawa dotyczy romantyzmu światowego i polskiego. A czy znajdziemy na niej jakieś cieszyńskie wątki?

Owszem. O Śląsku Cieszyńskim są na wystawie trzy gabloty.

Co w nich możemy obejrzeć?

Eksponaty dotyczące polskiego romantyzmu już po rozbudzeniu się polskiej świadomości narodowej. W epoce romantyzmu, od końca XVIII w. do połowy XIX wieku, życie kulturalne Śląska Cieszyńskiego było jeszcze całkowicie zdominowane przez Niemców. Polskie życie kulturalne w regionie zaistniało dopiero wraz z rozwojem polskiego ruchu narodowego w drugiej połowie XIX stulecia.

Redaktorzy polskich gazet, amatorzy teatralni i autorzy odczytów literackich bardzo chętnie sięgali do twórczości najwybitniejszych polskich romantyków, gdyż ich dzieła były nośnikami polskiego ducha narodowego.

Wykorzystanie emanującej patriotyzmem twórczości romantyków polskich przez animatorów polskiego życia kulturalnego na Śląsku Cieszyńskim było niezwykle ważne ze względu na cel, jaki przed sobą wyznaczali – uświadomienie Ślązakom, że są częścią wielkiego Narodu Polskiego i muszą walczyć o jego byt na pograniczu.

Szczególnym zainteresowaniem na Śląsku Cieszyńskim cieszyła się twórczość Adama Mickiewicza. Podczas obchodów 100. rocznicy urodzin wieszcza w 1898 r. w Cieszynie i innych miejscowościach, m.in. w Skoczowie, Ustroniu, Jabłonkowie, Frysztacie, Dąbrowie i Boguminie, organizowano wieczorki mickiewiczowskie, do organizacji których garnęli się zarówno ludzie dojrzali, jak i młodzież szkolna. Poza tym w cieszyńskich drukarniach wydawano różne broszurki okolicznościowe opowiadające o życiu i twórczości polskich romantyków.

Polscy czytelnicy na Śląsku Cieszyńskim znali także twórczość największych romantyków niemieckich. W Cieszynie wydawano broszurowe polskie wydania dzieł Schillera i Goethego.

Jest też gablota o teatrze romantycznym w Cieszynie. Ale to jest teatr niemiecki, bo polskiego wtedy jeszcze nie było.

Poemat o założeniu Orłowej Aloisa Sebery

A czy przedstawiono na wystawie jakieś dzieła dotyczące Śląska Cieszyńskiego?

Tak, jedna gablota jest o poetach romantycznych ze Śląska Cieszyńskiego. Ciekawą postacią jest Alois Sebera. Wystawiliśmy jego tomik poezji, w którym znajduje się poemat o założeniu Orłowej.

Alois Sebera żył w latach 1827 – 1909. Był synem cieszyńskiego kapelmistrza Johanna. Pracował jako dziennikarz we Lwowie, a następnie w Wiedniu. W młodości tworzył poezje romantyczną. W 1858 r. wydał pierwszy tomik pt. Dichtungen (Poezje). Zawiera on m.in. poemat Die Gründung von Orlau(Założenie Orłowej), będący legendarną wizją powstania miejscowości Orłowa na Śląsku Cieszyńskim.

A więc niemieckojęzyczny.

Tak. Tworzył po niemiecku. Oprócz swojej autorskiej poezji w tomiku Dichtungen Sebera zamieścił także przekłady polskich autorów na język niemiecki. W dziale Przekłady z języka polskiego znalazły się utwory Antoniego Edwarda Odyńca oraz Adama Mickiewicza. Z twórczości polskiego wieszcza narodowego Sebera przełożył balladę z powieści Konrad Wallenrod oraz poemat Farys.

A więc polskojęzyczny zwiedzający z treścią wspomnianego poematu o Orłowej się nie zaznajomi…

Mój kolega, który bardzo dobrze zna język niemiecki, przygotował tłumaczenie tego poematu. Planujemy wydać je razem z biogramem Sebery, który opracowujemy. Bo jest to postać niemalże nieznana, prawie w ogóle nieopisana.

(indi)