Pogotowie językowe. Skłamany i zawiedziony

Zapożyczenia z języka czeskiego w mowie Polaków z Zaolzia to bardzo wdzięczny temat. Żałuję jedynie, że nie zaczęłam notować swoich spostrzeżeń dotyczących języka zaraz po przeprowadzce na tę stronę granicy. Po tylu latach przyzwyczaiłam się do tutejszej mowy do tego stopnia, że często nie zauważam już błędów.

Ostatnio jednak przypomniałam sobie o ciekawym i mocno zakorzenionym zapożyczeniu z języka czeskiego, a mianowicie wyrażeniu jestem skłamany w znaczeniu jestem zawiedziony, np. w zdaniu.: Mam nadzieję, że nie będziecie skłamani tym artykułem.

W języku polskim nie używamy skłamany w znaczeniu zawiedziony. Powyższe zdanie musiałoby więc brzmieć tak: Mam nadzieje, że nie będziecie zawiedzeni tym artykułem.

Czy jest takie słowo w języku polskim?

Sama nie używam słowa skłamany/a/e/ w żadnym znaczeniu. Dotychczas byłam pewna, że takie słowo nie istnieje. Ale okazuje się, że choć w słownikach na próżno go szukać, w Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajdziemy kilka zdań z jego użyciem. Ale, uwaga! Skłamany w tych zdaniach jest użyty w znaczeniu nieprawdziwy.

Wynik wyszukiwania wyrazu skłamany w Narodowym Korpusie Języka Polskiego znajduje się pod tym linkiem.

Najwyraźniej przymiotnik skłamany stanowi problem nie tylko dla mnie, ponieważ jeden z internautów w Poradni językowej PWN też zadaje pytanie, czy słowa skłamany i nieskłamany w języku polskim istnieją. Na pytanie odpowiada prof. Mirosław Bańko: „Czasownik skłamać nie należy do przechodnich – nie mówimy skłamać coś, więc żadne „coś” nie może być skłamane. Mimo to słowo skłamany jest w użyciu, tyle że funkcjonuje jako przymiotnik, a nie imiesłów. Bardzo rzadko spotyka się jego formę zaprzeczoną nieskłamany. O wiele częściej w znaczeniu 'silny i szczery’ mówimy niekłamany, np. niekłamana radość, niekłamany podziw, niekłamany żal”.

Nie mam dylematu z użyciem tego przymiotnika, bo w mojej świadomości istniał on dotychczas wyłącznie jako zapożyczenie z języka czeskiego. Wiadomo jednak, że w języku polskim nie można go używać w formie imiesłowu i z całą pewnością nie należy go używać w znaczeniu „zawiedziony”.