O największym dziele oświecenia w Książnicy

CIESZYN / „Wielka Encyklopedia Francuska – największe przedsięwzięcie literackie XVIII w. oraz summa wiedzy epoki Oświecenia” była przedmiotem prelekcji, którą inaugurując tegoroczną edycję „Cymeliów i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej” wygłosił w piątek 25 stycznia dr Artur Lewandowski.

Pracownik Książnicy, z wykształcenia filozof i kulturoznawca w ramach wprowadzenia przypomniał, co to jest oświecenie, przywołał myśli Kanta i innych filozofów tego okresu.

– W osiemnastym wieku jak grzyby po deszczu powstają najrozmaitsze akademie, stowarzyszenia uczonych, ale także miejscem, gdzie się uprawia naukę, nie jest już klasztor ani samotnia myśliciela, tylko są to salony oraz kawiarnie. Każde większe miasto we Francji w osiemnastym wieku miało swoją akademię – przybliżył charakter epoki Lewandowski.

Wyjaśnił też, że oświecenie rodzi się w Anglii i to Anglia jest ojczyzną tej epoki. Natomiast w niesamowicie krótkim czasie, w ciągu 10 lat został zaszczepiony we Francji i odtąd Francja naśladowała Anglię w wielu aspektach, także w obyczajach, ubiorze. Zauważył też, że ateizm jest charakterystyczny dla oświecenia francuskiego, ale nie brytyjskiego.

– Nie wszyscy filozofowie oświecenia byli ateistami – stwierdził, przybliżając także słuchaczom ideę deizmu zakładającego, że Bóg stworzył świat jak zegarmistrz i od tego czasu ten zegar działa, a Bóg nie ingeruje w nasze życie. Idea ta, której nie można nazwać do końca religią, ale ma takowe znamiona, była bowiem popularna wśród uczonych omawianego okresu.

Prelegent stwierdził, że pośród tysięcy (niejednokrotnie do dziś budzących kontrowersje) dzieł filozoficznych, naukowych, literackich czy eseistycznych napisanych w tym niezwykle płodnym stuleciu we wszystkich krajach europejskich żadne nie może równać się – tak pod względem edytorskiego rozmachu, jak i systematycznie wyłożonego światopoglądu epoki – z Wielką Encyklopedią Francuską. W zbiorach Książnicy Cieszyńskiej znajduje się całość pierwszego wydania – 35 tomów, które tradycyjnie po prelekcji można było obejrzeć z bliska.

(indi)