Wiosna Ludów na Śląsku Cieszyńskim. Nowa wystawa w Książnicy Cieszyńskiej

CIESZYN / W Książnicy Cieszyńskiej obejrzeć można wystawę „Jeden rok, wiele początków. Wiosna Ludów na Śląsku Cieszyńskim”. Wernisaż zorganizowano w piątek 10 lutego. Był okazją do kuratorskiego zwiedzania ekspozycji. Niezwykle interesująco o prezentowanych eksponatach opowiadali kuratorzy wystawy: Agnieszka Laskowska i Maksymilian Stańczak.

175. rocznica Wiosny Ludów

Wystawę przygotowano, nawiązując do 175. rocznicy Wiosny Ludów. Na ekspozycji zobaczyć można XIX-wieczne dokumenty archiwalne zgromadzone w Książnicy Cieszyńskiej m.in. w zespole archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz pochodzące z tego samego okresu materiały rękopiśmienne, głównie o charakterze wspomnieniowym. Wśród dokumentów i ogłoszeń ogólnopaństwowych przeważają druki polskojęzyczne.

Ze zbioru archiwaliów PTL wykorzystane zostały także pochodzące z okresu Wiosny Ludów afisze, odezwy czy dokumenty propagandowe. Ilustracją przebiegu tytułowych wydarzeń stał się ponadto materiał kartograficzny oraz ikonograficzny pochodzący ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej, oraz Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

Wiosna Ludów zapoczątkowała nieodwracalne procesy

Wystawę otworzył Krzysztof Szelong – dyrektor Książnicy Cieszyńskiej. Na wstępie podkreślił, że to właśnie wydarzenia Wiosny Ludów zapoczątkowały nieodwracalne procesy, a rok 1848 stał się początkiem wielu przemian w różnych dziedzinach życia.

– Mimo że Wiosna Ludów upadła, nie dało się już zatrzymać przemian gospodarczych, społecznych i narodowych, którym dała początek – powiedziała Agnieszka Laskowska, jedna z autorek wystawy.

Kuratorzy wystawy podkreślali, że następstwa wydarzeń Wiosna Ludów zrewolucjonizowały Europę Środkową, w tym także Śląsk Cieszyński, determinując dalszy bieg dziejów tego regionu. Zwrócili uwagę, że choć Wiosna Ludów bardzo rzadko pojawia się w głównym nurcie popularyzacji historii w Polsce, to stanowi niezwykle ważną kartę w dziejach, gdyż właśnie w tym okresie zaczął kształtować się nowoczesny świat.

Szerszy kontekst historyczny oraz regionalny

Przybliżając kontekst historyczny tamtych czasów, kuratorzy wystawy zaczęli od wyjaśnienia, iż wydarzenia Wiosny Ludów na Śląsku Cieszyńskim rozegrały się w następstwie rozruchów rewolucyjnych w monarchii Habsburgów, której Śląsk Cieszyński był wówczas częścią.

W marcu 1848 r. stolicę wielonarodowego cesarstwa Austrii ogarnęła fala demonstracji. Informacje o rewolucji marcowej w Wiedniu i wynikłych z niej reformach za pośrednictwem prasy szybko dotarły na Śląsk Cieszyński. Ogólnopaństwowe przemiany polityczne oraz wprowadzenie podstawowych swobód obywatelskich zostały przez społeczeństwo Śląska Cieszyńskiego przyjęte z entuzjazmem.

Kuratorzy wystawy wyjaśnili, że Wiosna Ludów zmieniała oblicze Europy, gdyż była początkiem całej serii przeobrażeń na Śląsku Cieszyńskim. Spowodowała narodziny nowoczesnego ruchu narodowego, stworzyła warunki do ożywienia życia kulturalnego i politycznego, oddała chłopom uprawianą przez nich ziemię na własność.

Eksponaty ze zbiorów Książnicy i Muzeum Śląska Cieszyńskiego

Wspomniane wydarzenia sprawiły, że obecnie możemy podziwiać wiele publikacji, a także rękopiśmiennych pamiętników z tamtych czasów. „Manifest cesarza Austrii Ferdynanda I o wprowadzeniu swobody druku i zniesieniu cenzury”, który również zobaczymy na przygotowanej w Książnicy Cieszyńskiej ekspozycji, umożliwił bowiem masowe ich powstawanie.

W gablotach znalazły się tłumaczone na język polski dokumenty, których zadaniem było informowanie mieszkańców regionu o wydarzeniach wiedeńskich, ale także uzasadnienie ich znaczenia dla możliwości rozwoju życia politycznego, społecznego i kulturalnego, np. „Objaśnienie najwyższego patentu cesarskiego z 1848 r.” wydane przez Komorę Cieszyńską, „Obwieszczenie Gubernatora Gubernium Morawsko-Śląskiego w sprawie zwycięstwa rewolucji w Wiedniu”, czy też „Nowości niesłychane dla śląskich chłopów: rozmowa między Pawłem i Janem o najnowszych wypadkach, które się w miesiącu marcu 1848 r. zdarzyły” autorstwa Andrzeja Cinciały.

Ciekawymi eksponatami są też pamiętniki polskich działaczy narodowych: Pawła Stalmacha, Andrzeja Cienciały, Andrzeja Kotuli.

Eksponaty piśmiennicze uzupełniają także inne, jak choćby elementy uzbrojenia powołanej wówczas do życia Gwardii Narodowej.