MUR ziemniaczany

CZESKI CIESZYN / Ziemniak królował na ostatnimi MUR-ze. Ta skromna bulwa, bez której nie potrafimy już przygotować sobie codziennego jadłospisu, była 8 października bohaterką wykładu w ramach Międzygeneracyjnego Uniwersytetu Regionalnego w Czeskim Cieszynie.

W ziemniaczaną historię miał co prawda wprowadzić słuchaczy prof. Karol Węglarzy z Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki w Grodźcu Śląskim, jednakże w ostatniej chwili musiał on niestety odwołać swój przyjazd.

Zastąpiła go jego pracownica, dr inż. Julia Stekla, która wpierw opowiedziała o swojej firmie, gdzie między innymi prowadzone są badania nad świniami w celu pozyskiwania ich organów do implantacji (np. zastawki sercowe) a także hodowany jest sum afrykański.

Wreszcie przyszła kolej na „ziymioka”, który pojawił się na Śląsku Cieszyńskim 250 lat temu.

– Ziemniak należy do rodziny psiankowatych, a jego biologiczna nazwa to „bulwa ziemniaka” – rozpoczęła ab ovo prelegentka. Roślina ta pochodzi z terenów obecnego Peru i została udomowiona przed 14 tysiacami lat. Starożytni Indianie wierzyli ze to dar bogów, był cenny jak złoto, modlono się doń i składano mu ofiary. I nie ma co się dziwić, mógł być bowiem uprawiany w trudnych warunkach, gdzie inne rośliny się nie przyjmowały.

Na Stary Kontynent został sprowadzony w 1551 roku przez Pedra Cieza de León, hiszpańskiego konkwistadora. Kiedy te słowa padły z ust wykładowczyni na salę wniesiono „pieczoki”, pieczone ziemniaki. Była to niespodzianka dla słuchaczy przygotowana przez szefostwo MUR-u.

– Przynajmniej teraz wiemy o czym mówimy – żartowali uczestnicy spotkania.

W Europie początkowo traktowano ziemniaki jako roślinę ozdobną. Pierwszym agronomem, który zaczął propagować kartofle był Francuz Antoine Parmentier, na którego paryskim grobie co roku kwitną ziemniaczane kwiaty, jednak najbardziej do rozpowszechnienia się bulwy przyczynił się Fryderyk Wielki, król pruski, rozdawał sadzonki za darmo, byl nakaz sadzenia. Ziemniaki miały zapobiegać klęskom głodu.

Również i z tego powodu pojawiły się na Śląsku Cieszyńskim, gdzie powszechne stały się na początku XIX stulecia. Weszły tak do kuchni regionalnej, że przygotowywane z nich dania uważane są za tradycyjne nawet przez etnografów.

Liczba potraw z ziemniaków w naszym regionie, co podkreśliła Stekla, może konkurować z jakąkolwiek inną kuchnią w Polsce. Część z nich uznana została za potrawy regionalne i znajdują się na liście produktów tradycyjnych i regionalnych prowadzonej przez polskie Ministersstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Więc będą to pieczoki, którymi częstowano słuchaczy, gotowana na bazie z ziemniaków zupa chuda jewa, francek czy typowy dla mieszkańców Trójwsi kubuś alias kubusz – tarte ziemniaki sparzone wrzacym mlekiem. Wreszcie kluski, bratkartofle, placki i stryki.

– Powszechne przekonanie, że ziemniak jest tuczący nie odpowiada prawdzie – zaznaczyła prelegentka, bo wszystko zależy od sposobu podania. – Jak będzie ze szpyrką to raczej tuczy… Ale ważny jest też sposób gotowania. Najlepiej w całości w łupinie w jak najmniejszej ilości wody, aby nie stracić najbardziej wartościowych elementów, w tym potrzebnego organizmowi potasu. Po ugotowaniu należy je obrać albo jesć ze skórką.

– Ale pani nie powiedziała nam o najważniejszej cesze zemniaka, przeróbki na spirytus – zażartował na koniec realizator projektu MUR Stanisław Gawlik. Bo ze zwykłego kartofla wycisnąć wszak można niemal wszystko.

Natomiast na kolejnym wykładzie MUR-u, w czwartek 5 listopada, nasza redakcyjna koleżanka Beata (indi) Tyrna – często pojawiająca się na zaolziańskich imprezach z nieodłącznym aparatem w dłoni – opowie o swych konnych wyprawach do Gruzji, a dokładnie o galopowaniu po stokach Małego Kaukazu w Parku Narodowym Bordżomi-Charagauli w Dżawachetii.

(ÿ)

Projekt został zrealizowany dzięki wsparciu Konsulatu Generalnego RP w Ostrawie.