Przedstawiciele firmy Axiom Space i Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA oficjalnie podali datę startu misji Polaka Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w ramach misji Axiom-4. Start zaplanowany jest na 29 maja 2025 o godzinie 19:03 czasu środkowoeuropejskiego letniego z Centrum Kosmicznego Johna F. Kennedy’ego na Florydzie w Stanach Zjednoczonych. Polska musiała na taki lot czekać 47 lat – pierwszym polskim astronautą był Mirosław Hermaszewski w misji Sojuz 30 w 1978 roku.
Drugi Polak w kosmosie
Dla Polaków na całym świecie najbardziej oczekiwany z wydarzeń astronautycznych jest start misji Axiom-4 (Ax-4) na Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS, podczas której drugi polski astronauta znajdzie się na orbicie okołoziemskiej. W wtorek 29 kwietnia 2025 podczas internetowej konferencji prasowej oficjalnie podano datę startu – drugi Polak poleci w kosmos 29 maja 2025 o godzinie 19:03 czasu środkowoeuropejskiego letniego (CEST) w ramach pierwszej polskiej misji technologiczno-naukowej IGNIS na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Misja ma potrwać do 13 czerwca 2025.
Zegar odliczający czas do startu oraz wszystkie informacje związane z polskim astronautą projektowym Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim dostępne są na oficjalnej stronie misji IGNIS.
Załoga misji Axiom-4
Ax-4 to czwarta prywatna misja załogowa na Międzynarodową Stację Kosmiczną, organizowana przez amerykańską firmę Axiom Space, w ścisłej współpracy z agencją NASA i firmą SpaceX. To historyczne wydarzenie dla Polski, ponieważ w przestrzeni kosmicznej znajdzie się drugi polski astronauta.
W skład czteroosobowej załogi misji Ax-4 wchodzą:
- Peggy Whitson (Stany Zjednoczone) – dowódca misji, była astronautka NASA obecnie dyrektor ds. lotów załogowych w Axiom Space;
- Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot misji, astronauta ISRO (Indyjska Organizacja Badań Kosmicznych);
- Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska) – specjalista misji, astronauta projektowy ESA (Europejska Agencja Kosmiczna);
- Tibor Kapu (Węgry) – specjalista misji, astronauta HSO (Węgierska Agencja Kosmiczna).
Misja Axiom-4
Misja Ax-4 to kolejny komercyjny lot załogowy na Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS realizowany przez Axiom Space. To znaczy taki, w którym prywatna firma Axiom Space wykupiła usługę lotu do stacji ISS od prywatnej firmy SpaceX, a od agencji NASA kupiła czas pobytu na stacji i korzystania z jej zasobów. Wcześniej (ostatni raz w grudniu 2021) stację ISS odwiedzali tylko turyści w ramach komercyjnych misji realizowanych rosyjskimi statkami kosmicznymi Sojuz.
Misja Ax-4 to dalszy etap budowania współpracy między Axiom Space i ESA – będzie to druga misja Axiom Space z udziałem astronauty Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Marcus Wandt stał się pierwszym w historii astronautą projektowym ESA, który w ramach misji Axiom-3 w styczniu 2024 poleciał na stację kosmiczną ISS. Marcus Wandt jest trzecim Szwedem, który poleciał w kosmos, po Christerze Fuglesangu i Jessice Meir. Dzięki podwójnemu obywatelstwu (szwedzkiemu i norweskiemu), stał się również pierwszym Norwegiem w przestrzeni kosmicznej.
Udział Polaka Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w misji Ax-4 to rezultat umowy podpisanej między Ministerstwem Rozwoju i Technologii (MRiT) a Europejską Agencją Kosmiczną ESA na przygotowanie i przeprowadzenie polskiej misji naukowo-technologicznej IGNIS na stacji ISS. W przygotowaniach bierze aktywny udział także Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) jako agencja wykonawcza MRiT.
Misja IGNIS
IGNIS – to oficjalna nazwa polskiej misji technologiczno-naukowej na Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS, na której Sławosz Uznański-Wiśniewski, astronauta projektowy Europejskiej Agencji Kosmicznej ESA, spędzi około 14 dni.
Sławosz Uznański-Wiśniewski w skafandrze SpaceX w statku komicznym Dragon. Źródło: SpaceX.
Ignis w języku łacińskim oznacza ogień. Właśnie taką nazwę przyjęła misja drugiego Polaka w kosmos, której zadaniem jest rozpalenie polskiego sektora kosmicznego. Ogień to symbol energii, kreatywności i pasji, które są fundamentem wszelkich działań w ramach tego projektu.
Start misji Axiom-4
Start misji Ax-4 zostanie przeprowadzony z kosmodromu Kennedy Space Center na przylądku Canaverat na Florydzie w USA ze stanowiska SLC-39A. Astronauci polecą na stację statkiem Crew Dragon firmy SpaceX. Będzie to nowy egzemplarz o oznaczeniu C213. Statek kosmiczny wyniesie na orbitę okołoziemską rakieta SpaceX Falcon 9.
W załogowych misjach statku Crew Dragon rakieta Falcon 9 wynosi statek na orbitę w czasie około 12 minut od startu. Po separacji od drugiego stopnia rakiety Falcon 9 statek Crew Dragon znajduje się już na niskiej orbicie okołoziemskiej (LEO) i rozpoczyna serię precyzyjnych manewrów orbitalnych trwających zwykle około 24 godzin. Ich wynikiem jest przybliżenie się do stacji i następnie dokowanie z Międzynarodową Stacją Kosmiczną.
Start misji Axiom-4 został wyznaczony na 29 maja 2025 na godzinę 19:03 CEST. Na Florydzie będzie wówczas godzina 13:03. Oczywiście, istnieje ryzyko opóźnienia spowodowanego kwestiami logistycznymi jednak przede wszystkim technicznymi i pogodowymi.
Rakieta Falcon 9 z statkiem kosmicznym Crew Dragon przygotowana na start. Źródło: SpaceX.
Okno startowe misji Axiom-4
Okno startowe (ang. launch window) dla startu rakiety kosmicznej to określony przedział czasu, w którym start rakiety musi nastąpić, aby osiągnąć zamierzony cel misji – na przykład: wejście na konkretną orbitę, dotarcie do innego ciała (np. Księżyca, komety, Marsa), zadokowanie do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Okno startowe uwzględnia:
- ruch Ziemi, innych ciał niebieskich oraz samej stacji docelowej (np. ISS),
- wydajność rakiety – paliwo jest ograniczone, więc trzeba startować w optymalnym momencie.
Z powyższych powodów rozróżniamy:
- Okno natychmiastowe – rakieta musi wystartować dokładnie o wyznaczonej godzinie (np. do ISS).
- Okno ograniczone – trwa od kilku minut do godzin (często przy misjach księżycowych lub planetarnych).
- Okno otwarte – start może nastąpić w szerokim przedziale czasu (np. satelita na orbitę geostacjonarną, gdy nie ma pośpiechu).
Przy misjach załogowych na Międzynarodową Stację Kosmiczną okno startowe jest zawsze natychmiastowe i trwa tylko 1 sekundę.
Dlaczego tylko jedna sekunda? Stacja ISS porusza się z prędkością około 28 000 km/godz, okrążając Ziemię co 90 minut. Aby statek mógł:
- trafić na tę samą orbitę,
- osiągną odpowiednią prędkość i położenie do dokowania z ISS,
rakieta musi wystartować dokładnie wtedy, gdy stacja ISS znajdzie się w odpowiednim miejscu nad Ziemią. Opóźnienie o nawet kilka minut oznacza, że dokowanie byłoby niemożliwe – wymagałoby ogromnych zmian trajektorii i zużycia paliwa, na co statek nie ma zapasu.
W praktyce, jeśli start się nie uda (np. z powodu pogody), trzeba czekać na następne możliwe okno startowe – zwykle 24 godziny lub dłużej.
Portal zwrot.cz będzie czujnie śledzić przygotowania do startu misji Axiom-4 z polskim astronautą na pokładzie i na bieżąco przekazywał najnowsze informacje.
Źródło ilustracji: SpaceX, NASA.
Zdjęcie tytułowe: Cel misji Axiom-4: Międzynarodowa Stacja Kosmiczna ISS na tle naszego wspólnego domu – planety Ziemia. Źródło: NASA.
