Beata Tyrna
E-mail: indi@zwrot.cz
CIESZYN / Tomasz Sochacki, choć studiował etnologię, nie pracuje w zawodzie. Nasz szeroko pojęty region i zachowanie jego tradycji językowej stały się jednak dla niego pasją. Prowadzi w gwarze stronę internetową, o której sam mówi, że jest czymś w stylu muzeum, tylko że zamiast żaren, wideł i grabi, którymi posługiwali się nasi przodkowie, gromadzi w nim słowa. Ostatnim jego przedsięwzięciem było przetłumaczenie na cieszyńską gwarę książki „Mały Książę”
Skąd w ogóle pomysł tłumaczenia znanej literatury na gwarę?
Cieszyńskóm rzeczóm idzie napisać wszecko, aji wielkucne ksiónżki, co jich zno cały Świat. Kupa ludzi se myśli, że po naszymu idzie yny drzistać, a to ni ma prowda, bo każdy tekst po polsku lza przerobić na cieszyńskóm mowe. Jak sie zrychtuje jakómsik ksiónżke po naszymu, co jóm wszyscy znajóm po polsku, to potym baji ludzi z Krakowa se wszymnóm, że przeca kole Cieszyna je mowa, co o nij ani nie wiedzieli.
Na którą z gwar Śląska Cieszyńskiego tłumaczysz?
Piszym a rzóndzym tak, jak mie tego nauczyła Matka a Starka. Cało moja familija ze stróny Starki bywała w Małych Kóńczycach, tóż jo se myślym, że to je cieszyńsko rzecz, co sie nióm mówi eszcze do dzisia od Goleszowa do Zybrzidowic. Tóm rzeczóm rzóndzym a piszym.
Dlaczego akurat „Mały Książę”?
Myślym, że kapke skyrs tego, bo je terazy tako moda na Małego Ksiyncia, coby go rychtować na rostomajte jynzyki a rzeczy. Baji w Polsce uż mómy wersyj w godce górnoślónski, po kaszubsku, po wielkopolsku a podhalańsku. A kapke skyrs tego, bo to je ksiónżka, co jóm ludzie znajóm – trzecio po Bibliji a Koranie, tóż to je fajny napad, coby przi tej przileżytości pokozać ludzióm jako je szumno naszo cieszynsko rzecz.
Jaki jest Twój ulubiony fragment?
Kiej Mały Ksiónże przifurknył na planete, co na nij bywoł ożralec a sie go pyto, skyrs czego pije a tyn ożralec mu rzyk, że skyrs tego coby go nie było gańba. Tóż Mały Ksiónże sie go dali spytoł, czymu go je gańba a ożralec mu rzyk, że skyrs tego, że fórt chlaszcze.
A najtrudniejszy fragment?
Podle mie na isto tyn, kiej Mały Ksiónże se kozoł narysować barónka a fórt to nie był takowny barónek jako chcioł. Na kóniec mu jego kamrat narysowoł kiśniczke z drzewa a rzyk, że barónek je schowany w postrzodku. To ukazuje, że Mały Ksiónże nie był jako każde obyczajne dziecko, ale mioł trudnóm psychike a noture a starzi se musieli fest dować pozór, jako z nim rzóndzić a co prawić.
Czy ktoś robił korektę?
Ni, cały tekst po naszymu żech napisoł jo sóm, yny żech go czytoł isto ze sto razy fórt dokoła, esi je w porzóndku. Nie chcioł żech, coby gdosik cudzy do tego dziuboł, bo wtynczas to by uż nie było ody mie, ale barży robota kogosik pospołu sy mnóm.
Czy musiałeś zdobyć zgodę posiadających prawa autorskie na tłumaczenie? Jeśli tak, to jaka była ich reakcja na informację o tym, na jaki język ma to być tłumaczone?
Mały Ksiónże trefił do publicznej domyny w Polsce w 2015 roku – siedymdziesiónt roków po tym, jak umrził autor, tóż nie musiołech sie żodnego pytać, esi mogym go zrychtować na nowy jynzyk. We Francyji to je kapke inakszy, bo tam familija autora sie fest wadzi o to, gdo mo prawa do tej ksiónżki a do obrozków. Jo Małego Ksiyncia nie kopiowoł, yny żech go napisoł po naszymu, jynzykiym, co ón je inkszy od polskigo a ganc inkszy od francuskigo.
(rozmawiała: indi)