Władysław Raczkiewicz: Prezydent trudnych czasów wojny

Władysław Raczkiewicz (ur. 28 stycznia 1885, zm. 6 czerwca 1947) w II Rzeczpospolitej był jednym z prominentnych polityków, trzykrotnie zajmował stanowisko ministra spraw wewnętrznych, był wojewodą i marszałkiem senatu. Po klęsce kampanii wrześniowej Ignacy Mościcki wyznaczył go na swojego następcę na stanowisku prezydenta. 30 września 1939 r. został zaprzysiężony w Paryżu na Prezydenta RP – tym samym został pierwszym Prezydentem RP na uchodźstwie.

Urodził się w 1885 r. w Kutaisi w Gruzji, gdzie przymusowo został osiedlony przez Rosjan jego dziadek, powstaniec styczniowy Benedykt Raczkiewicz. Jego rodzina, jak wiele ówczesnych, choć mieszkała daleko od Polski, starała się zachować polskie tradycje. Przyszły prezydent chodził do gimnazjum w Twerze, a potem studiował w Petersburgu. Jako student tak aktywnie zaangażował się w działalność polityczną, że musiał przenieść się na uczelnię w Dorpacie (dziś Tartu w Estonii), by zejść z oczu carskiej policji infiltrującej polskie organizacje niepodległościowe. Studia prawnicze ukończył w 1911 roku.

Wojewoda, marszałek senatu a także minister spraw wewnętrznych

Podczas I wojny światowej stanął na czele organizacji, której zadaniem było gromadzenie Polaków, służących w armii rosyjskiej, w jednostki czysto polskie, tak by mogły stać się zaczątkiem polskich sił zbrojnych na wschodzie.

Po opuszczeniu wojska w 1918 r., aktywnie zaangażował się w odbudowę państwowości polskiej na Kresach, administrował terenami Ziemi Mińskiej (dzisiejsza Białoruś). Jego zdolności organizacyjne i administracyjne zostały docenione w okresie międzywojennym. Był wojewodą nowogródzkim, wileńskim, pomorskim, marszałkiem senatu, a także ministrem spraw wewnętrznych. O jego dużym talencie w zakresie zarządzania wypowiadał się z uznaniem sam Józef Piłsudski. 

Następca Ignacego Mościckiego

Po wybuchu II wojny światowej został wysłany za granicę, żeby wśród Polonii organizować pomoc dla Polski. Na mocy Konstytucji Kwietniowej z 1935 r. został wyznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego na jego następcę, a następnie zaprzysiężony w Paryżu 30 września 1939 r. 

„Po pierwsze, był dobrym administratorem, po drugie, człowiekiem kompromisu, a po trzecie, znakomicie spełniał funkcje reprezentacyjne” – mówił o nim prof. Paweł Wieczorkiewicz. Przystojny, światowy, troszeczkę przypominał Ignacego Mościckiego.

Prezydentem w okresie najtrudniejszej historii Rzeczypospolitej

Po podbiciu Francji przez Niemców, w czerwcu 1940 r. przeniósł się wraz z rządem do Wielkiej Brytanii. Był przeciwko układowi Sikorski-Majski, który został podpisany bez jego wiedzy w lipcu 1941 r. W 1942 prezydent Władysław Raczkiewicz wystosował list do ówczesnego papieża Piusa XII, w którym prosił Watykan o upomnienie się o prześladowanych Polaków i Żydów.

Władysław Raczkiewicz zmarł po długiej chorobie (białaczce) 6 czerwca 1947 r. Został pochowany na Cmentarzu Lotników i Spadochroniarzy Polskich w Newark w Wielkiej Brytanii.

Według prof. Wieczorkiewicza był „prezydentem w okresie najtrudniejszej historii Rzeczypospolitej. Wszyscy współcześni mówili o nim dobrze”.

12 listopada z Anglii do Polski zostaną sprowadzone szczątki trzech prezydentów RP na uchodźstwie: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego. Tego samego dnia w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie odbędą się uroczystości pogrzebowe oraz pochówek w nowo powstałym Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie.

Źródło: FPPNW