Wielkie litery, cudzysłów i rozpoczynanie e-maila

Publikujemy kolejną poradę na pytanie przesłane do naszego Pogotowia Językowego. Jeśli macie jakieś wątpliwości, piszcie do nas. Swoje zapytania możecie posyłać na adres pogotowie.jezykowe@zwrot.cz. Trafią one do polonisty Ireneusza Hyrnika, absolwenta Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Ostrawskiego, który postara się rozwiać wasze wątpliwości językowe.

2.11.2016

Cześć, Irku,

zwracam się do Ciebie z prośbą o poradę.

Pierwsza moja wątpliwość dotyczy pisowni dużych lub małych liter w nazwach historycznych dróg. Jak poprawnie napisać nazwy: droga miedziowa, droga cesarska, Kolej Koszycko-Bogumińska?

Drugie pytanie związane jest z użyciem cudzysłowu. Jak napisać zespół Górole, odpust zwany Jadwigą, Festiwal „Viva il canto”, drzewiónka „Na Fojstwiu”, Polski Chór Mieszany Collegium Canticorum?

A czy należy wkładać do cudzysłowu nazwy gwarowe, np. zespół Górole, kiyrbce, bruclik, bachor itp.? A może w tych przypadkach odpowiednia jest kursywa?

I jeszcze jedno pytanie. Czy początek tego mojego e-maila jest poprawny? (Cześć, Irku, zwracam się …) Może lepsze byłoby: Cześć, Irku! Zwracam się …

Z góry bardzo dziękuję za odpowiedzi!
B. N.

1. Wielkie litery

Najprościej odpowiedzieć w sprawie Kolei Koszycko-Bogumińskiej, jako nazwę własną zapisujemy wszystkie wyrazy wielką literą. W sprawie drogi cesarskiej sprawa wygląda tak, że o ile funkcjonuje taka nazwa miejscowa (toponim) albo też nazwa ulicy (np. w Śniatyniu na Ukrainie ulica Szewczenki dawniej nazywała się Drogą Cesarską), należy ją zapisać wielkimi literami, jeśli jednak jest to nazwa potoczna drogi wybudowanej zazwyczaj z polecenia cesarza, dlatego cesarska, należy ją napisać małymi literami. O drodze miedziowej znalazłem tylko jedną wzmiankę w przewodniku po Beskidzie Żywieckim. Użyto w nim zapisu wielkimi literami, co sugerowałoby, że funkcjonuje w tym regionie nazwa miejscowa Droga Miedziowa, z kontekstu jednak wynika, że to w przeszłości była droga, „którą z węgierskich kopalń transportowano miedź.”

2. Cudzysłów

W zasadach pisowni i interpunkcji portalu sjp.pwn.pl dotyczących użycia cudzysłowu znajdziemy informację, że:

[98.C.3.] Cudzysłów może zostać użyty do wyodrębniania niektórych nazw własnych: przezwisk, mniej znanych pseudonimów, kryptonimów organizacji, jednostek wojskowych, a także nazw własnych instytucji lub obiektów, które występują na końcu wielowyrazowych nazw opisowych.

[98.B.1.] W cudzysłowy ujmujemy wszystkie przytoczenia.

[98.B.2.] Gdy tekst cytowany został wyróżniony za pomocą innego rodzaju czcionek, nie musimy stosować cudzysłowu.

W wymienionych przykładach nie widzę obowiązku użycia cudzysłowu. Stosując zasadę [98.C.3.] można użyć cudzysłowu w nazwie Polski Chór Mieszany „Collegium Canticorum”. Wyrażenia obcojęzyczne można w ostateczności ująć w cudzysłów jako przytoczenia, to mogłoby dotyczyć również wyrazów gwarowych. Stosując kursywę ominiemy tę kwestię (patrz zasada [98.B.2.]).

3. Rozpoczynanie e-maila

Użycie pozdrowienia „Cześć, X,” jest w tej sytuacji poprawne, ponieważ znamy się i jesteśmy na Ty. Omijasz negowane przez językoznawców „Witam”, o którym ostatnio pisałem. Po imieniu w wołaczu może być przecinek, wtedy następne zdanie rozpoczynamy małą literą na nowej linijce, albo może być wykrzyknik, wtedy następne zdanie powinno rozpoczynać się wielką literą również na nowej linijce. Kolejny list rozpoczynasz sformułowaniem: „Cześć, Irek!”

Wiele już zostało napisane o ustępującym wołaczu i zastępowaniu go przez mianownik (np. I. Bajerowa, Zarys historii języka polskiego 1939-2000; D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności gramatycznej). Jak na razie trend ten zaliczany jest do stylu potocznego. Podobnie odwrotny trend, czyli zastępowanie mianownika wołaczem u zdrobniałych imion i nie tylko typu Jasiu, Stasiu, Zbychu, gościu itp. W korespondencji radzę unikać tego rodzaju sformułowań.

Szanowni Państwo, e-maile od Państwa publikowane są bez ingerencji w treść. Jedynie imię i nazwisko zostały zastąpione inicjałami.