Domowo wyndzónka je domowo

Jednego czasu była tako moda, że prawie przi każdej gospodzie była tzw. letnio zogroda, kaj se siedzi na świyżym lufcie i fajnie szmakuje piwo. Tako letnio zogroda była kiejsik w gospodzie U Baróna we Frysztocie od stróny Młyński ulice, kiero je troche niży. Na tej ulicy je też tzw. zachytka, czyli izba wykrzyźwiyń. Tam dowajóm przenocować tych, co nie rozumióm piciu i robióm potym rozmańte pieróństwa.

Z tej gospodzki zogrody było fajnie widać na dwiyrze tej zachytki i tak se nikierzi dowali pozór i troche se hamowali z tym piciym. Kónsek od tej zachytki je budynek frydlowego młyna, downi se tam mleła mąka. Dzisio se tam już nic nie mleje.

Jednego dnia prziszoł na piwo za kamratami do tej zogrody stary piwiorz, sztangaster od Baróna, świyży pyndzyjónista, niejaki Karlik Wojtek. Siednył se ku kamratóm, nie wyglóndoł moc szczęśliwie, bo mu jego staro dała jynym na dwa piwa, a chynć była na wiyncyj. Jak jeszcze robił na szachcie, tak było dobrze, bo se dało z tej wypłaty cosik upisać, a tak było z pinióndzami lepszy. Dzisio, jak se chodzi po pyndzyj na poczte, tak to majóm baby dobrze zrachowane, a to nie sóm dobre nowoty.

Karlik by se wiedzioł pomóc. W młodych rokach wyuczył sie stolorzym i dzisio jeszcze wszystko ze rzemiosła nie zapómnioł. Kszeftu by było dość, bo ludzie wiedzieli, że je stolorzym. Co chwila se kierysi dopytowoł, czy by nie zrobił garniże i jakómsi półeczke albo inszóm gupotke. Zrobić by sie zrobiło, ale nie było kaj. W paneloku w piwnicy mo jynym taki mały corek na ziymioki, a w kuchyni dóma by go staro ze stolarskimi manatkami pieróńsko gnała. I tak Karlik siedzi, szporobliwie cycko piwo przez zymby i szpekuluje, jak prziść ku pinióndzóm.

Naroz oczy jego se zadziwały ku starymu młynu. Widzi, że ze młyna wychodzi szef, jego stary kolega Ludwik. Teraz jak by go Duch Świynty oświycił i w głowie mu zapoliło. Za młynym stoła staro garaż, do kierej jeszcze nie padało. Tam by szło przecyż zrobić małóm stolarnie. Było mu jasne, że tu nima trzeba dłógo rozmyślać. Dopił wartko piwo, kolegóm powiedzioł, że idzie za kamratym se o czymsi domówić. I już se broł ku młynu. Wzión to skrótym kole płotu fary, potym schodami na dół na Młyńskóm ulice, a tam już to je kónsek do młyna.

Karlik całóm cestóm rozmyśloł, jak zacznyć rozmowe z Ludwikym. Wiedzioł, że Ludwik mo twardóm głowe i na byle jaki szpek nie skoczy, że mo rod porzóndek we wszystkich sprawach. Wojtek mioł słabsze nogi, bo nikiedy mu w nich rewma dokuczała. Tak szoł pomału i cestóm szpekulowoł, jak to załatwić z Ludwikym. I tak wymyślił.

Ludwika potkoł na placu młyna, po kamracku se ś nim prziwitoł. Przeciepoł pore słów o pogodzie i o robocie. Przi tej rozmowie poznoł Karlik, że Ludwik mo dzisio dobry dziyń. Tóż nic nie okocónioł i hnet zaczón: – Ludwik, co mówisz na to, tam pod tym brzegym by było dobre postawić piekny wyndzok. Od młyna to je dość daleko, nic tam nie rośnie, jyny pokrziwy i ni może se nic stać. Wiysz, Ludwik, domowo wyndzónka je domowo, takóm fajnóm u masorza nie kupisz.

Ludwik oczami wszystko przemierzył i doł Karlikowi za prowde. I powiado: – To by szło, ale na takóm robote nimóm czasu. – Karlik na to: – Podziwej, Ludwiczku, jo se we stolarce wyznóm, tak bych tyn wyndzok zrobił oto tu w tej starej próznej garaży. A do kancnaryje bych ci zrobił jakómsikej półeczke na ty twoji szkarboły. Wercajk móm swój, a desek se nóndzie wszyndzi dość. Wystarczy jyny troche przehoblować, a sóm jak nowe. – Ludwik moc czasu nimioł i powiado tak: – Dobrze. Piyrsze wyndzok, a potym se uwidzi, a teraz muszym iść ku robocie.

Karlik cały szczynśliwy otoczył se na piyncie i śpiychoł ku chałupie wercajk gotować. Na drugi dziyń z rana prziwióz wercajk na dwukołowym wózku, a to tymu, aby sie to Ludwik jeszcze nie rozmyślił. W garaży ze starego jeszcze dość silnego stoła zrobił se bank (stół roboczy), a za dwa dni stoł w niedalekim brzegu szykowny wyndzok. Ludwikowi i ostatnim sie moc podoboł. I tak był Karlik zadowolóny, że warsztat mo isty.

Karlik wiedzioł, że za dwa tydnie mo Ludwik urodziny. I tu była możliwość do wyprubowania wyndzoka. Powiado do Ludwika: – Podziwej, przidóm ci goście, tak se ci wyndzónka przido. – I tak se Ludwik domówił z Karlikym, że Karlik se postaro o miynso i boczki i jeszcze z dwóma kamratami. I tak se stało. Doma wszystko doł do bajcu i za pore dni zaczón hnet z rana wyndzić. Zawiesił do wyndzoka nagotowanóm dobrote i zahajcowoł pod wyndzokym. Prziszoł aji Ludwik i oba pochwalowali, jak fajnie wyndzok cióngnie.

Ludwik, niż odeszoł, powiado Karlikowi, aby wyndził pomału, żeby se nic nie stało. Karlik na to, że może być spokojny, że tymu przeca rozumi. I tak z wyndzynim nie dziwoczył. Aby go przi tym wyndzyniu nie suszyło, tak se prziniós ku tymu wyndzyniu cztyry piwa flaszowe. Ku połedniu zrobiło se ciepło. Piwo Karlikowi już doszło i jego oczy coroz czynściejszy spoglóndały ku gospodzie w zogrodzie U Baróna, kaj se schodzili kamraci na piwo. Prziszło mu do głowy, aby troche wiyncyj prziłożył na ogiyń i tak zrobił.

Przikrył ognisko kónskym plechu, aby to tak wartko nie gorało, i odskoczył se do zogrody na piwo. Rachowoł z tym, że wypije jedno piwo i kupi se flaszowe, i pujdzie spatki ku wyndzoku. Zaniedłógo siedzioł już na zogrodzie. Wypił jedno, ale nie było flaszowego, tak se doł jeszcze jedno, kiere pił już pomalszy. Spokojnie se dziwoł, jak dym idzie z wyndzoka. Naroz go chytła drzymota. Śniło se mu, że dlo niego nadeszły lepsze czasy.

Naroz kierysikej z gości zaczón wołać: – O, dziwejcie sie, tam na dole wyndzok gore! – Do Karlika jak by pierón strzelił. W oczach se mu zaćmiło. Teraz mu doszło, co sie stało. Wylecioł ze zogrody jak zajónc. Sóm by nie wierził, że jego koślawe nogi poradzóm tak gipko uciekać. Jak dolecioł ku młynu, hnet mu było jasne, że tóm wojne z gorejóncym wyndzokym już nie wygro. Całe szczynści, że wyndzok był dali od młyna i udało se mu go jakosi ugasić, i że nie było trzeba wołać fajermónów z frysztackigo parku, bo ostuda by była pierónowato.

Isto se nie trzeba rozpisywać, jak mu Ludwik i kamraci dziynkowali za tóm wyndzónke. Dziepro za pore dni dostoł Wojtek odwage i przyjechoł z wózeczkym po wercajk, i wczas rano se ze swojim warsztatym rozłónczył. Dóma zaś dostoł od swoji baby piekny pucóng. Uszy jego to nimógły sniyść. Jyny Ludwik nie chcioł zapłacić za miynso. Jakosi mu było luto Karlika.

Karlik Wojtek dziepro za dłógi czas pokozoł sie u Baróna na piwie. Na zogrode już nigdy nie siednył. Nie chcioł widzieć to miejsce, kaj mioł swój warsztatek, kaj był tyn klucz, kierym tyn warsztat odmykoł i potym tak niesławnie go zamykoł.

Dar. Jochel

(„Zwrot” 2004 nr 7)