Dziś w nocy zmiana czasu. Tym razem pośpimy o godzinę dłużej

Mamy ostatni weekend października, zatem w nocy z soboty 26 października na niedzielę 27 października 2024, nastąpi zmiana czasu środkowoeuropejskiego letniego na czas strefowy czyli czas środkowoeuropejski, który często niepoprawnie nazywany jest czasem zimowym. Oznacza to, że śpimy o godzinę dłużej, ponieważ cofamy wskazówki zegarków o godzinę.

Kiedy zmieniamy czas

Zmiany czasu dokonywane są dwa razy do roku. Od 2001 roku na podstawie dyrektywy Unii Europejskiej w krajach członkowskich Unii Europejskiej czas zmieniamy w tym samym dniu. Z strefowego (środkowoeuropejskiego) na letni (środkowoeuropejski letni) w ostatnią niedzielę marca, która w 2024 wypadła w dniu 31 marca i z letniego na strefowy w ostatnią niedzielę października, która w 2024 wypada w dniu 27 października. W marcu wskazówki zegarów przestawiamy z godziny 2:00 na 3:00, tracimy więc godzinę i śpimy krócej. Ponownie utraconą godzinę odzyskujemy w październiku przestawiając wskazówki z 3:00 na 2:00. Przy tej zmianie czasu śpimy o godzinę dłużej. Czyli w całej Unii Europejski czas letni zaczyna się w ostatnią niedzielę marca, a kończy w ostatnią niedzielę października.

Przesuwamy zegarki o godzinę do tyłu

Mamy ostatni weekend października, zatem w nocy z soboty 26 października na niedzielę 27 października 2024, nastąpi zmiana czasu ze środkowoeuropejskiego letniego z powrotem na czas środkowoeuropejski. Formalnie o godzinie 3:00 wskazania zegarów zostaną przestawione na godzinę 2:00, czyli dziś będziemy spać o godzinę dłużej!

Oczywiście nie musimy budzić się o godzinie trzeciej, aby skorygować wskazania zegara, praktyczniej jest zrobić to przed pójściem spać w sobotę albo po obudzeniu się w niedzielę. Na dodatek w przypadku wielu urządzeń elektronicznych pokazujących czas, takich jak laptopy czy smartfony, nasz sprzęt samodzielnie dostosuje się do tej zmiany i nie trzeba je przestawiać ręcznie.

Następstwa ruchów Ziemi

Ruchy obrotowy i obiegowy Ziemi już miliony lat określają podstawowe rytmy biologiczne wszystkim żywym organizmom na jej powierzchni. Ruch obrotowy dookoła własnej osi powoduje zmiany dnia i nocy. Obieg dookoła Słońca wraz z nachyleniem osi obrotu powoduje zaś zmiany pór roku. Cykle te regulują dystrybucję promieniowania słonecznego na ziemską powierzchnię.

Przede wszystkim zmiana dnia i nocy określa podstawowy rytm biologiczny człowieka. Pory roku wpływają na wschody i zachody Słońca, niemniej jednak południa i północe nastają mniej więcej prawidłowo co 12 godzin.

Pozorny dzienny ruch Słońca po niebie ze wschodu na zachód jest konsekwencją ruchu obrotowego Ziemi dookoła własnej osi z zachodu na wschód.

Czas słoneczny

Rytm życia ludzkiego jest ściśle związany z ruchem dziennym Słońca, jego wschodami i zachodami. Dlatego już w starożytnym Egipcie rachuba czasu oparta była na obserwowaniu ruchu dziennego Słońca. Około roku 3000 przed naszą erą wprowadzono tam pojęcie godziny, dzieląc dzień na 12 godzin dziennych i noc na 12 godzin nocnych. System ten był również stosowany w Grecji, skąd go przejęli Rzymianie i Arabowie, a od nich narody europejskie czasów średniowiecza.

Dawniej każda miejscowość, miasto miało swój lokalny czas słoneczny. Górowanie Słońca (najwyższa pozycja Słońca w danym miejscu w ciągu doby) jest podstawą określania czasu słonecznego. Uznano, że górowanie Słońca na dowolnym południku jest środkiem doby, która zaczęła się w tym miejscu 12 godzin wcześniej, czyli o północy. W południe jest godzina 12.00, a cała doba dzieli się na 24 godziny.

Czas strefowy

Wynalazek i rozwój kolei żelaznej spowodował, że w całym kraju, regionie trzeba było, żeby obowiązywał jednakowy czas. Dlatego w 1884 roku podzielono całą kulę ziemską na 24 strefy tzw. czasu miejscowego – obszary powierzchni Ziemi o szerokości 15 stopni długości geograficznej, rozciągające się południkowo. W całej tak wyznaczonej strefie obowiązuje jednakowy czas (czas strefowy), który jest czasem słonecznym dla środkowego południka tej strefy.

Wg tego podziału co każde 15 stopni długości geograficznej zaczynając od Greenwich (tzn. co każdą 1/24 obwodu Ziemi) czas zmniejsza się o jedną godzinę (np. z godziny 12 na 11) w kierunku zachodnim i zwiększa się o jedną godzinę (z 12 na 13) w kierunku wschodnim.

Czas urzędowy

Rozkład stref czasowych nie uwzględnia granic państwowych, zatem w niektórych przypadkach mały fragment jakiegoś państwa może znaleźć się w innej strefie czasowej, co mogłoby być źródłem różnorodnych komplikacji w funkcjonowaniu tego państwa i jego obywateli. Dlatego umowny czas obowiązujący na danym obszarze – czas urzędowy – zwykle ustalany jest w taki sposób, aby cały obszar kraju lub jednostki administracyjnej znajdował się w tej samej strefie czasowej.

Znaczna część zachodniej i środkowej Europy, w tym Polska i Czechy, znajduje się w strefie południka 15 E, w strefie czasu środkowoeuropejskiego.

Jak długo jeszcze

Zmiana czasu strefowego na letni to temat kontrowersyjny, są zwolennicy takiego postępowania, jak i wielu przeciwników. Czas letni jest przyjmowany na kilka miesięcy i pierwotnie zakładano, że w ten sposób lepiej będzie wykorzystywane światło dzienne. Jednak obecnie proces ten jest już zbędny i nie daje korzyści np. w zużyciu energii elektrycznej, a powoduje komplikacje np. przy rozkładach jazdy (kolejowych, lotniczych).

Dziś w wymiarze ekonomicznym zmiany czasu to głównie koszty. Szczególnie zauważalne są one w systemach logistycznych – tam, gdzie wykorzystywany jest system pracy zmianowej czy w systemach elektronicznych prowadzących transakcje finansowe w wymiarze globalnym.

Zmiany czasu w Unii Europejskiej będą jeszcze obowiązywały do 2026 roku.

Zmiana czasu to szok dla naszego zegara biologicznego

Zmiana czasu niestety niesie ze sobą szereg nieprzyjemnych dolegliwości. W przybliżeniu jedna piąta ludności ma problem z przestawieniem swojego podstawowego rytmu biologicznego (zegara biologicznego). Od milionów lat przede wszystkim zmiana dnia i nocy, będąca wynikiem ruchu obrotowego Ziemi wokół osi, określa podstawowe rytmy biologiczne wszystkich żywych organizmów na jej powierzchni.

Zmiana czasu wpływa na rozregulowanie naszego zegara biologicznego, co ma ogromny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, w tym na produkcję hormonów. Do tego dochodzi również gorsza koncentracja oraz rozdrażnienie. Zmiana czasu sprzyja też depresji. Eksperci szacują, że nasze złe samopoczucie może utrzymywać się nawet przez tydzień.

Wschody i zachody Słońca

Osoby, których zegar biologiczny trudniej dostosowuje się do zmian czasu, ciężko znoszą szczególnie jesienną zmianę czasu. Spowodowane jest to głównie faktem, że Słońce raptem zachodzi o godzinę wcześniej, czyli o godzinę wcześniej nastaje również zmierzch.

Dziś 26 października 2024 Słonce na Zaolziu weszło około godziny 7:25 i zachodzi o godzinie 17:33. Jutro, w niedzielę 27 października 2024, Słońce na Zaolziu wschodzi o godzinie 6:27 – z tym nikt nie ma większego problemu, jednak zachodzi już o godzinie 16:31! Wieczorem nagle mamy o godzinę „krótszy” dzień, co jest dziwne, zaskakujące i nieprzyjemne dla wielu osób.