Delegacja z Wierzchosławic podążyła śladami Wincentego Witosa. Wspólnie z przedstawicielami Zaolzia złożyła kwiaty pod pomnikiem w Gródku

GRÓDEK / Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach wraz z delegacją z Zaolzia złożyło w ubiegłą niedzielę 1 października kwiaty pod pomnikiem Wincentego Witosa w Gródku. Okazją była 90. rocznica wyjścia tego polityka na emigrację do ówczesnej Czechosłowacji.

– Przyjechaliśmy z Wierzchosławic, z wsi rodzinnej Wincentego Witosa. W składzie delegacji są mieszkańcy Tarnowa, Krakowa i okolic Polski południowej. Powtórzyliśmy szlak, jaki odbył Witos w latach trzydziestych, kiedy wyemigrował do Czechosłowacji. Jechaliśmy jednak odwrotnie, bo misja zakończy się w Zakopanem, skąd Witos przeszedł nielegalnie przez granice – powiedział  Ryszard Ochwat, prezes Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach.

– Po  wcześniejszych rozmowach miał tu przygotowane miejsca, gzie przebywał. Przez pewien okres przebywał również w Gródku – wyjaśnia Ochwat.

Pomnik w Gródku

W 2003 roku dzięki współpracy z potomkami współpracowników Witosa powstał pomnik, ten niestety został zniszczony. W roku 2013 odsłonięto nowy, który znajduję się przy domu Chrześcijan Sprawiedliwych w Gródku. Znajduje się w miejscu, gdzie stał dom Kalety, u którego się Wincenty Witos ukrywał. 

Wincenty Witos

Urodzony w 1874 roku we wsi Wierzchosławice koło Tarnowa na nieco ponad hektarowym gospodarstwie ojca, od piątego roku życia pasł krowy, a niewiele później zaczął pomagać ojcu, który dorabiał jako drwal w lasach księcia Sanguszki. W szkole ludowej, do której poszedł z opóźnieniem, dał się młody Witos poznać dzięki fantastycznym zdolnościom.

Na przeszkodzie dalszej nauce stanęła bieda – rodziny nie było stać na opłacenie tarnowskiego gimnazjum. Jako nastolatek pracował więc nadal fizycznie, nocami pochłaniając setki książek – polską klasykę, encyklopedie i stosy lektur politycznych. Z polityką zetknął się po raz pierwszy w 1891 roku w kampanii na rzecz kandydatury poselskiej Jakuba Bojki.

Po odsłużeniu w wojsku austriackim, ożenił się z Katarzyną Tracz, która wniosła w posagu dalsze kilka hektarów, dzięki czemu rodzina miała jakie takie oparcie materialne. Choć w młodości żałował, że Jakub Szela nie zrobił „porządku” ze wszystkimi ziemianami, pod wpływem lektur doszedł do przekonania, iż przyszłość Polski leży nie w zniszczeniu tej warstwy, lecz w awansie warstwy chłopskiej. Był jednak krytykiem ziemian, których oskarżał o pasożytnictwo i utratę poczucia odpowiedzialności za losy narodu.

Początek kariery politycznej

W 1903 roku wszedł w skład Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego, a wkrótce potem został wójtem Wierzchosławic. W 1908 roku wybrano go do galicyjskiego Sejmu Krajowego, a w 1911 roku – do parlamentu w Wiedniu. Po rozłamie w PSL w 1913 roku stanął na czele umiarkowanego PSL „Piast”. W czasie I wojny światowej angażował się po stronie państw centralnych, ale w październiku 1918 roku stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie – pierwszego ciała niezależnego od Austriaków.

Trzykrotnie premierem

W Polsce Odrodzonej Witos był trzykrotnie premierem. Po raz pierwszy objął ster Rządu Obrony Narodowej w lipcu 1920 roku, w chwili ofensywy bolszewickiej i śmiertelnego zagrożenia kraju. Jako premier tego rządu wydał słynną odezwę do chłopów, nawołując ich do wsparcia obrony Polski. Odszedł z rządu po ponad roku wytężonej pracy. Był gorącym orędownikiem reformy rolnej, ale nie upierał się przy wywłaszczeniu bez odszkodowania.

Do ostatecznego kształtu reformy w postaci ustawy z 1925 roku przyczynił się, zawierając jako szef „Piasta” „pakt lanckoroński” z endecją i stając na czele gabinetu większości narodowo-chłopskiej, czyli Chjeno-Piasta. Rząd ten upadł jednak, nie umiejąc sobie poradzić z hiperinflacją. Trzeci raz został premierem na początku maja 1926 roku, ale jego rząd został obalony przez zamach majowy Piłsudskiego. W 1930 roku poparł Centrolew opowiadający się przeciw ograniczaniu demokracji przez sanację.

Na emigracji

Skazany na półtora roku w niesławnym procesie brzeskim, wyemigrował do Czechosłowacji. Wrócił stamtąd na krótko przed wybuchem wojny. Podczas okupacji był inwigilowany przez Gestapo i przejściowo uwięziony, a jego córkę osadzili Niemcy w obozie koncentracyjnym. Nigdy nie ufał komunistom, toteż odmówił współpracy z władzami sowieckimi po 1945 roku. Zmarł 31 października w Krakowie.

Źródło informacji biografii W. Witosa: Polonijna Agencja Informacyjna