Z okazji 70-lecia Polskiej Akademii Nauk (PAN), przypadającego na 2022 rok, Akademia wydała książkę pt.: „W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki”. To historie o ludziach nauki, o pasji, z jaką poznawali świat, i o trudnościach, z jakimi się mierzyli, opowiedziane przez współczesnych polskich pisarzy i pisarki. Publikacja dostępna jest także online.
Polska Akademia Nauk
Polska Akademia Nauk (PAN) to jedna z najważniejszych instytucji naukowych w Polsce. Jest to ogólnopolska autonomiczna instytucja naukowa, działająca poprzez wyłonioną w drodze wyborów korporację uczonych (w swoich strukturach skupia polskich i zagranicznych uczonych) oraz placówki naukowe (sieć instytutów i jednostek naukowych) tworzące centrum badawcze.
Jej zadaniem jest rozwijanie i upowszechnianie nauki, wytyczanie kierunków badań naukowych, reprezentowanie polskiej nauki w kraju i za granicą.
Powstanie Polskiej Akademii Nauk było połączone z likwidacją dwóch działających wcześniej na ziemiach polskich instytucji:
- Polskiej Akademii Umiejętności (PAU) – instytucji z dużym autorytetem i tradycjami, która została utworzona w 1872 roku. W 1989 roku udało się PAU odtworzyć i dzisiaj funkcjonują równolegle obydwie Akademie, efektywnie ze sobą współpracując
- Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW), które powstało w 1907 roku i stanowiło kontynuację działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. W 1981 roku doszło do reaktywowania TNW.
Powołana na mocy ustawy z 30 października 1951 roku Polska Akademia Nauk miała zapewnić władzom politycznym wsparcie środowiska naukowego oraz umożliwić jego kontrolę. Swą działalność rozpoczęła 9 kwietnia 1952 roku, kiedy został zatwierdzony pierwszy skład jej członków, władze i statut.
Skrót i siedziba Polskiej Akademii Nauk
Powszechnie stosowanym skrótem na określenie Polskiej Akademii Nauk jest skrót PAN. Oprócz Polskiej Akademii Nauk skrót PAN oznaczać może m.in. szereg innych nazw:
- PAN – poliakrylonitryl
- PAN – azotan nadtlenku acetylu
- PAN – osobista sieć komputerowa (ang. personal area network)
- PAN – guzkowe zapalenie tętnic (ang. polyarteritis nodosa)
Skrótem tym określa się także siedzibę Polskiej Akademii Nauk, którą jest warszawski Pałac Kultury i Nauki, jednak budynkiem powszechnie kojarzonym z PAN jest Pałac Staszica znajdujący się u zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i Nowego Świata. Wybudowany w pierwszej połowie wieku XIX Pałac Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk był zniszczony w czasie wojny, a następnie odbudowany w latach 1946-1950 i przekazany Polskiej Akademii Nauk.
W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki
Książka pt.: „W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki” to opowieść o ludziach nauki i o pasji, z jaką zgłębiali świat, poszukując tego lepszego. Publikacja powstała z okazji 70-lecia Polskiej Akademii Nauk.
Czy świat może stać się lepszym miejscem dzięki nauce? Odpowiedzi poszukują współcześni polscy autorzy, którzy w krótkich esejach przybliżają nierzadko dramatyczne i silnie uwikłane w historię losy wybitnych uczonych. To 20 naukowców reprezentujących różne dziedziny naukowe i żyjących na przestrzeni wieków. Łączyła ich pasja badawcza i dociekliwość w poznawaniu otaczającego świata. To swoisty obraz historii polskiej nauki na tle historii kraju oraz międzynarodowych przemian i przełomów. Byli bowiem uczestnikami, a nawet czynnikami sprawczymi tych wydarzeń.
To nie tylko znani, od zawsze kojarzeni z Polską bohaterowie jak Mikołaj Kopernik, Ignacy Łukasiewicz, Stefan Banach, Jan Heweliusz, Jan Czochralski czy Maria Skłodowska-Curie. Panteon polskiej nauki tworzą tu także ci mniej rozpoznawalni, jak m.in. Maria Zakrzewska, lekarka polskiego pochodzenia, która mimo stawianych kobietom ograniczeń zrewolucjonizowała kształcenie pielęgniarek i lekarek w Stanach Zjednoczonych; Józefa Joteyko, fizjolożka i psycholożka, odnosząca sukcesy za granicą, a w Polsce odrzucona przez skostniałe środowisko naukowe; czy Zofia Kielan-Jaworowska, bohaterska sanitariuszka i legendarna organizatorka wypraw paleontologicznych.
Zaproszeni przez Polską Akademię Nauk pisarze i pisarki w różnych formach starali się przybliżyć sylwetki badaczy. W książce znajdziemy eseje, opowiadania, zapis dyskusji rodzinnej, wspomnienie syna głównego bohatera, a nawet… bajkę.
Historie stworzyli: Maciej Hen, Stefan Chwin, Wojciech Nowicki, Łukasz Orbitowski, Sylwia Chutnik, Krzysztof Siwczyk, Mikołaj Łoziński, Izabela Morska, Andrzej Muszyński, Inga Iwasiów, Paweł Goźliński, Ignacy Karpowicz, Kaja Malanowska, Piotr Siemion, Weronika Murek, Wit Szostak, Maciej Miłkowski, Łukasz Zawada, Piotr Wojciechowski i Joanna Bator.
Z połączenia dwóch pierwiastków – postaci wybitnych naukowców i współczesnych pisarzy – wyszła unikatowa mieszanka. Jak pisze Olga Tokarczuk, laureatka Literackiej Nagrody Nobla z 2018 roku: „Ich [autorów] indywidualny i niepowtarzalny punkt widzenia odsłania przed czytelnikami zupełnie nieoczekiwane perspektywy, pokazując odkrycie naukowe jako część kulturowego i społecznego szerszego kontekstu. Tym samym postacie naukowców stają się mniej odległe, a ich dokonania – nawet jeśli nie do końca zrozumiałe – to jednak bliższe życiu”.
Całości książki dopełniają oryginalne ilustracje. Przedstawiają naukowców w oryginalnym i współczesnym ujęciu. Z kolei biogramy pisarzy i pisarek zostały opatrzone rysunkowymi miniaturami. Autorką ilustracji jest graficzka i ilustratorka Agata „Endo” Nowicka.
„W poszukiwaniu lepszego świata…” ukazuje się także w języku angielskim pod tytułem „Scholars in Search of a Better World: 20 Tales from Poland”.
Publikacja jest dostępna w dwóch wersjach językowych (po polsku i po angielsku). Można ją pobrać za darmo w postaci pliku pdf TUTAJ lub czytać w przeglądarce TUTAJ.
Książkę będzie można poczytać w plenerze
Każdy bohater z książki „W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki” będzie mieć swoje wyjątkowe miejsce – ławeczkę z cytatem z opisującego go eseju i kodem QR przekierowującym do elektronicznego wydania książki. Ławeczki znajdą się w Alei Lipowej w Ogrodzie Botanicznym Polskiej Akademii Nauk w Powsinie. Drzewa zostaną symbolicznie zasadzone przez autorów opowiadań podczas uroczystego otwarcia Alei 10 czerwca br.
Zapraszam na spacer po Ogrodzie Botanicznym Polskiej Akademii Nauk w Powsinie:
Źródło: PAN
Tagi: Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności
