A jak ma się w ostrawskim zoo jak?

OSTRAWA / Już teraz można ocenić samemu. Ponieważ po 45 latach przerwy do Ogrodu Zoologicznego w Ostrawie powrócił jak zwyczajny. Dwie przedstawicielki tego gatunku można zobaczyć na wybiegu przy wejściu do zoo.

Nowy dom samic jaka, sąsiadujący z wybiegiem osłów zwyczajnych, ozdobiony jest tybetańskimi flagami modlitewnymi. Z czasem pojawią się tam inne elementy kultury tybetańskiej.

Przodkiem jaka zwyczajnego (Bos g. grunniens) jest jak dziki (Bos mutus), którego liczebność w Chinach i Indiach szacuje się na ok. 10 tysięcy dorosłych osobników. W Nepalu i Bhutanie gatunek ten prawdopodobnie już wyginął.

Liczbę jaka udomowionego szacuje się na 13 milionów. Udomowienie jaka dzikiego nastąpiło w Tybecie między III a I tysiącleciem p.n.e. Dzięki gęstemu futru jaki są przystosowane do życia w środowisku wysokogórskim do wysokości około 5500 m n.p.m. Od połowy XX w. hodowane są w niewielkiej liczbie w Alpach szwajcarskich i austriackich.

„Jak” czy „nak”?

Tybetańczycy słowem „jak” określają tylko samce, samice nazywane są „nak”. W porównaniu do dzikiego przodka (którego samiec dorasta do wysokości 215 cm w kłębie) forma domowa jest mniejsza – waga buhajów nie przekracza 500 kg, wysokość w kłębie to 140-170 cm. Różnice w wielkości między bykami i krowami nie są duże.

Rogi jaka domowego mają do 1 m długości, ale są znacznie cieńsze. Sporadycznie pojawiają się osobniki bez rogów. Większość domowych jaków ma futro od czerwonobrązowego do czarnego, ale są też białe i cętkowane. W przeciwieństwie do bydła domowego nie ryczą, tylko mamroczą i chrząkają.

Mimo swojej wagi jest to bardzo zwinne zwierzę, które bez problemu może poruszać się nawet na wysokościach od 3000 do 6000 m. Służy do przewozu ładunków (może udźwignąć do 150 kg). Jest również zwierzęciem pod wierzch i pociągowym – do orania pól.

Tłuste żółte mleko jaków służy do wyrobu sera i masła. Mięso zwierząt jest suszone lub wędzone, wełna służy do wyrobu ubrań, namiotów lub lin. Suszony obornik stosowany jest jako paliwo.

(SG)