Pandemia uderzyła przed końcem wojny

CIESZYN / W związku z przebiegającą epidemią koronawirusa nasuwają się skojarzenia z całoświatową pandemią tzw. grypy hiszpanki, z jaką musiano zmierzyć się przed stu laty. Po raz pierwszy dała znać o sobie kilka miesięcy przed końcem I wojny światowej i pochłonęła znacznie więcej ofiar niż ten konflikt zbrojny. 

Na szczęście wirus SARS-Cov-19 nie jest tak zabójczy jak H1N1 z 1918 roku.

Grypa hiszpanka nie ominęła Śląska Cieszyńskiego, gdzie również zebrała obfite żniwo śmierci. O pandemii pisano również w ówczesnej prasie regionalnej. Na przykład gazeta Gwiazdka Cieszyńska z 20 września 1918 r. wspomniała, że „hiszpańska choroba“  szerzy się coraz bardziej na Śląsku. – Są domy, w których wszyscy chorują na tę przykrą chorobę. Zaszło też już wiele wypadków śmierci. Donoszą nam, że w Czechowicach (obecnie Czechowice – Dziedzice) zmarły w jednej rodzinie cztery osoby – podała do wiadomości „Gwiazdka”. 

Tygodnik Nowy Czas z 29 września 1918 poinformował, że książę Eryk, najmłodszy syn króla szwedzkiego Gustawa V, zmarł na hiszpankę w 29. roku życia. W Gwiazdce Cieszyńskiej z datą 1 października można było przeczytać, że pandemia rozprzestrzenia się coraz gwałtowniej: – Zapadają na tę chorobę całe wsie, całe dzielnice miast. Grasuje ona gwałtownie w Galicji, ale i nasz Śląsk nie jest niestety od niej wolny. Epidemia ta opanowała przede wszystkim północną część starowstwa bielskiego. Śmiertelność jest wprost zatrważająca. 

Jak dalej pisał redaktor pisma, w niektórych niewielkich parafiach odbywały się codziennie  dwa, trzy pogrzeby. Lekarze nie mogli sobie dać rady z tą chorobą, bo nie udało się dotychczas poznać jej zarazka. Dla ustrzeżenia się przed zakażeniem zalecano jako najważniejsze środki ochronne bezwzględną czystość, odosobnienie chorych oraz częste płukanie ust i gardła.

W „Gwiazdce” z 4 października  zanotowano, że pandemia szerzy się w zastraszający sposób również w Dąbrowej, gdzie zanotowano już kilkanaście wypadków śmierci. Były kronikarz Frysztatu (obecnie dzielnica Karwiny) Rudolf Kowalik wspomniał, że w roku 1918 w miasteczku grasowała grypa hiszpanka, która pochłonęła wiele istnień ludzkich.

Z kolei tygodnik Poseł ewangelicki z 5 października 1918 r. podkreślił, że tak jak w innych gminach śląskich, zwłaszcza w zagłębiu, tak i w Cieszynie, zaszły w ostatnich dniach liczne wypadki choroby hiszpańskiej. W niektórych domach wszyscy zachorowali, szkoły z tego powodu zaczęły się wyludniać.

Gwiazdka Cieszyńska z 18 października stwierdziła, że epidemia przybiera w Cieszynie i okolicy, jak również na całym Śląsku, coraz to groźniejsze rozmiary. Najpoważniejsza sytuacja była zwłaszcza koło Strumienia i Bogumina: – Coraz częściej widać niecierpliwie popędzane konie, wiozące lekarza do chorego lub księdza na pogrzeb, coraz częściej odzywa się błagalny głos dzwonka, zwiastujący nadchodzącego księdza z ostatnimi sakramentami świętymi, z dnia na dzień powiększa się liczba klepsydr i kartek pogrzebowych w oknach.  

Tego samego dnia w tej gazecie jeszcze napisano:  Ze wszystkich okolic Śląska nadchodzą hiobowe wieści o wielkiej ilości wypadków śmierci na influencę hiszpańską. Zaraza rozszerza się coraz to więcej. Dnia 15 października. w samej parafii cieszyńskiej było wszystkich pogrzebów 27. 

Panująca zaraza według „Gwiazdki” stanowiła o wiele większe nieszczęście i niebezpieczeństwo, niż można było sądzić z rozbawionych twarzy ludzi zdążających do kina i teatru: – Te miejsca przede wszystkim, podobnie jak wozy kolejowe, są zbiornikami zarazków, wydychanych przez mnóstwo ludzi. Zasadą być powinno: Nie jeździć koleją, unikać zbiorowisk ludzkich i pokojów z chorymi.   

Natomiast wiadomość w Nowym Czasie z 10 listopada 1918 mogła już napawać nadzieją:

– W naszym mieście, jak się zdaje, hiszpanka ustała. Przy podjęciu nauki w szkołach brakowało bardzo mało uczniów z powodu choroby, podczas gdy przy zamknięciu przed 14 dniami więcej jak połowa brakowała.

(gam)

Na zdjęciu demonstracja postępowania z pacjentami zarażonymi H1N1 w Waszyngtonie podczas pandemii w 1918 roku.