Co jadano na Śląsku Cieszyńskim w Środę Popielcową

REGION / Ten okres obrzędowości ludowej – pisze o Wielkim Poście w publikacji „Doroczne zwyczaje i obrzędy na Śląsku Cieszyński” Jan Szymik – jest zgodny z kalendarzem liturgicznym. Trwa 40 dni, a zaczyna się w Środę Popielcową.

W Środę Popielcową na śniadanie podawano zwykle tzw. wode z chlebym. Jest to najczęściej pokrajana w kostkę kromka czerstwego chleba zalana wrzątkiem, w którym ugotowano pokrajanane w plasterki ząbki czosnku z dodatkiem kminku i szczyptą soli.

Na obiad jadano zaś żur postny z nieokraszonymi ziemniakami lub ziemniaki z uprzednio „wymoczonym” solonym śledziem i surową kiszoną kapustą, a na kolację placek z pszennej żarnówki pieczony na blasze (płycie kuchennej) z niesłodzoną czarną zbożową kawą.

Zrozumiałe, że ciasto na taki postny placek wyrabia się wyłącznie na wodzie z dodatkiem szczypty soli. Z takiego ciasta zamiast placków gotowano też kluski, które jadło się z kapuśniónką – kapuśnicą (wodą zebraną z kiszonej kapusty), albo z ugotowanymi w wodzie pieczkami (suszonymi owocami).

Wierzący – przypomina w swej książce Jan Szymik – rano obowiązkowo udają się do kościoła na mszę św. i uczestniczą w ceremonii posypywania przez księdza głów popiołem, pomni ostrzegawczych słów biblijnych: „pamiętaj, człowiecze, żeś z prochu powstał i w proch się obrócisz”, po czym udają się do codziennych zajęć.

Gospodarze popiołem popielcowym posypują pola obsiane rżą (żytem), gospodynie zaś grządki przisady (rozsady kapusty). Magiczny ten zabieg ma zapewnić dobre plony. Popielec uchodzi też za dzień odpowiedni do wróżb miłosnych, głównie matrymonialnych.