Dzień Kobiet przyszedł z Zachodu, a nie ze Wschodu. O historii i współczesnym znaczeniu święta mówi Władysława Magiera [WYWIAD]

Dziś – 8 marca – przypada Międzynarodowy Dzień Kobiet. O genezie, historii i współczesnym znaczeniu tego święta porozmawialiśmy z Władysławą Magierą – historyczką, aktywną działaczką na rzecz przywracania kobietom należnego im miejsca w pamięci zbiorowej i przestrzeni publicznej oraz znaczenia kobiet w historiografii.

Geneza Dnia Kobiet – początki w Ameryce i Europie

Zacznijmy od samego początku. Skąd się wzięła i kiedy powstała idea takiego święta?

Historia Dnia Kobiet sięga początku XX wieku. Idea ta wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, gdzie obchodzono tzw. Women’s Day, upamiętniający strajk kobiet w połowie XIX wieku. Strajkujące pracownice zostały zamknięte w zakładzie pracy, gdzie wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło ponad sto kobiet. To tragiczne wydarzenie stało się impulsem do podjęcia walki o prawa kobiet.

W Europie święto zyskało popularność dzięki decyzji podjętej w 1910 roku na Międzynarodowej Konferencji Socjalistek w Kopenhadze. Jedną z głównych inicjatorek była Klara Zetkin, ale udział w wydarzeniu brała również Dorota Kłuszyńska – działaczka kobieca ze Śląska Cieszyńskiego. W 1911 roku Dzień Kobiet po raz pierwszy obchodzono 19 marca w Austrii, Danii, Szwajcarii i Niemczech.

Decyzja o ustanowieniu tego święta zapadła podczas Międzynarodowej Konferencji Socjalistek w Kopenhadze, gdzie przedstawiono ideę walki o prawa wyborcze kobiet. Była to reakcja na wcześniejsze wydarzenia w Stanach Zjednoczonych, gdzie kobiety już od lat organizowały protesty przeciwko nierównościom społecznym i warunkom pracy.

A jak to wyglądało na Śląsku Cieszyńskim?

Bardzo szybko idea święta przyjęła się na Śląsku Cieszyńskim, który wówczas należał do Austro-Węgier. Był to region o silnej industrializacji, co sprzyjało ruchom robotniczym i feministycznym. Dorota Kłuszyńska od lat wydawała „Głos Kobiet” i organizowała komitety agitacyjne. Nazywało się to komitety agitacyjne, ponieważ w monarchii austriackiej kobiety nie mogły zakładać oficjalnych organizacji politycznych.

W 1911 roku na Śląsku Cieszyńskim zorganizowano duże obchody w Trzyńcu, Karwinie, Orłowej i Cieszynie. Były to kilkutysięczne zgromadzenia, na których kobiety domagały się głównie praw wyborczych. Wśród postulatów pojawiały się również kwestie dotyczące poprawy warunków pracy, równego dostępu do edukacji oraz prawa do zrzeszania się w organizacjach politycznych. Przemawiali zarówno działaczki kobiece, jak i wspierający ich przedstawiciele ruchu socjalistycznego.

Oprócz Doroty Kłuszyńskiej w wydarzeniach uczestniczyli również inni działacze Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego.

Dzień Kobiet w Polsce – od walki o prawa, przez PRL, po współczesność

Dzień Kobiet był w czasach PRL-u, i obowiązującego wtedy ustroju komunistycznego, popularnie obchodzony na szeroką skalę. Jak więc powinniśmy traktować to święto współcześnie?

Święto ma korzenie socjalistyczne, ale nie należy go mylić z komunizmem. W czasach, gdy powstawały partie socjalistyczne, komunizm w późniejszym i dzisiejszym rozumieniu jeszcze nie istniał lub był ideą teoretyczną. Dzień Kobiet nie został zapoczątkowany przez komunistów, lecz przez socjalistki, które walczyły o prawa kobiet, zwłaszcza wyborcze. Choć później święto zostało przejęte przez kraje bloku wschodniego, jego geneza sięga zupełnie innych kontekstów historycznych.

To nie był jedynie symbol ustroju komunistycznego, ale przede wszystkim rezultat wieloletnich działań kobiet na rzecz równouprawnienia. W wielu krajach, także w Polsce, przez długi czas walczono o prawo do edukacji, głosowania i równego traktowania w miejscu pracy.

Choć wiele osób utożsamia Dzień Kobiet wyłącznie z PRL-em, to warto przypomnieć, że pochodzi z Ameryki i został później przejęty przez kraje bloku wschodniego. Pierwotnie był to dzień walki o prawa kobiet, którego idea powstała w Ameryce, a dopiero dużo później została przejęta przez wschodnioeuropejskie państwa komunistyczne.

Prawdziwa równość zaczyna się w domu

Dziś święto to ma charakter bardziej symboliczny i towarzyski. Wiele kobiet korzysta z okazji do odpoczynku, relaksu, uczestniczy w koncertach, spotkaniach kulturalnych, wizytach w salonach spa.

Mimo, że żyjemy w zupełnie innych czasach i innych realiach społeczno-politycznych, aniżeli te, w których zrodziła się idea Dnia Kobiet, to nie wszędzie prawa kobiet są w pełni respektowane, nawet w Polsce.

Dorota Kłuszyńska już ponad sto lat temu pisała, że prawdziwa równość zaczyna się w domu, gdzie mężczyzna musi traktować kobietę jak równorzędnego człowieka. I choć przez dekady wiele się zmieniło, wciąż jest to temat do dyskusji.

(indi)