Pierwsza wigilijna gwiazdka. Gdzie jej szukać

Według tradycji wigilijną wieczerzę rozpoczyna się, gdy pojawi się na niebie pierwsza gwiazda. Często jednak bywa, że w rolę pierwszej gwiazdki wcielają się planety i dokładnie tak będzie również w tym roku.

Nader ważne zadanie

Wypatrywanie pierwszej gwiazdki na wieczornym niebie w wigilię Bożego Narodzenia to czynność, która nie tylko ma zająć i zabawić dzieci. Według tradycji do wigilijnej wieczerzy zasiadamy właśnie wtedy, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda. Symbolizuje ona Gwiazdę Betlejemską z Ewangelii Mateusza, która miała prowadzić Mędrców ze Wschodu do miejsca narodzin Jezusa.

Rzadko się zdarza, by pierwszą gwiazdką poszukiwaną w wigilijny wczesny wieczór była rzeczywiście gwiazda, a nie planeta. Rok 2024 nie będzie pod tym względem należał do wyjątków i tak samo, jak w roku ubiegłym, to planeta będzie nosić tytuł Gwiazdy Wigilijnej.

W ten wyjątkowy dzień wszyscy na moment stajemy się astronomami. A więc sprawdźmy, w której części nieba należy w tym roku wypatrywać pierwszej gwiazdki. A o tym, co będzie pierwszą gwiazdką, jak zwykle zdecyduje fakt, na którą stronę świata wychodzą nam okna i jak bardzo jesteśmy głodni.

Pierwsza będzie Wenus

Dziś 24 grudnia 2024 Słońce w Cieszynie weszło około godziny 7:41 i pod horyzont zanurzy się około godziny 15:48 u nas obowiązującego czasu środkowoeuropejskiego. Przy bezchmurnej pogodzie już w momencie zachodu Słońca, a w zasadzie nawet jeszcze przed jego zachodem, na niebie będzie widoczny pierwszy obiekt astronomiczny. Będzie to Wenus, która od kilku tygodniu króluje na wieczornym niebie w roli Gwiazdy Wieczornej. Dzięki silnemu blaskowi (po Księżycu jest obecnie najjaśniejszym obiektem nocnego nieba) nie sprawi trudności w odnalezieniu i na pewno nikt jej nie przeoczy.

A więc gdy nadejdzie zachód naszej Dziennej Gwiazdy (około godziny 15:48 naszego czasu), wystarczy odczekać kilka minut, by planeta stała się dostrzegalna nad południowym horyzontem na jeszcze znacznie rozjaśnionym niebie.

Jeżeli chmury będą zakrywać południową i południowo-zachodnią część nieba nad lokalizacją, w której będziemy przebywać, a inne fragmenty nieba będą odkryte, to pierwszym obiektem widocznym po zachodzie Słońca w wigilijny wieczór będzie Jowisz. Również bardzo jasny Jowisz widoczny będzie nad wschodnim horyzontem (gdzie niebo będzie ciemniejsze) od około godziny 16:00 czasu środkowoeuropejskiego.

Pierwsze gwiazdy

Wenus i Jowisz na pierwszy rzut oka przypominają gwiazdy, ale w przeciwieństwie do prawdziwych gwiazd nie migoczą. Blask planet jest niezmienny, co pozwala je wizualnie odróżnić od gwiazd, które do nas mrugają. Jeżeli chcemy rozpocząć wigilijną kolację po pojawieniu się pierwszej gwiazdy, musimy jeszcze kilkanaście minut poczekać, ponieważ planety są jaśniejsze od gwiazd i na niebie pojawiają się jako pierwsze.

Dopiero około 30 minut po zachodzie Słońca niebo już będzie wystarczająco ciemne i zaczną ukazywać się prawdziwe gwiazdy. Mniej więcej w tym samym czasie na niebie będą widocznie dwie jasne gwiazdy.

Nad zachodnim horyzontem, gdzie kilkadziesiąt minut wcześniej zaszło Słońce, pojawi się Wega – najjaśniejsza gwiazda z letniego gwiazdozbioru Lutni i piąta pod względem jasności gwiazda na całym niebie. Nad wschodnim horyzontem zabłyśnie Kapella z konstelacji Woźnicy. Blask Kapelli jest niezauważalnie słabszy od Wegi, jednak o tej porze niebo będzie nad wschodnim horyzontem już wyraźnie ciemniejsze, co pozwoli na łatwiejsze jej dostrzeżenie.

Wzajemne położenie planet Wenus i Jowisza oraz pierwszych gwiazdek – Wegi i Kapelli pokazuje nam dołączona mapka nieba. Na wschód od Wenus znajdować się będzie Saturn.

Duże czerwone litery oznaczają międzynarodowe skróty stron (kierunków) świata: E (east) – wschód, SE (southeast) – południowy wschód, S (south) – południe, SW (southwest) – południowy zachód, W (west) – zachód.

Wypatrywanie pierwszej gwiazdki umilić nam może zespół TGD z utworem Pierwsza Gwiazda.

Czystego, rozgwieżdżonego nieba i wesołych Świąt Bożego Narodzenia!