E-mail: redaktor@zwrot.cz
Rada Języka Polskiego modyfikuje zasady pisowni. Zmiany dotyczą niektórych reguł używania wielkich i małych liter, a także pisowni łącznej lub rozdzielnej oraz użycia łącznika. Nowe zasady będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku.
Wielka i mała, a także łączna i rozdzielna
Zmiany ogłoszone w komunikacie prasowym z dnia 10 maja 2024 r. dotyczą niektórych reguł używania wielkich i małych liter, a także pisowni łącznej lub rozdzielnej oraz użycia łącznika. Ich celem jest ujednolicenie zasad i ułatwienie piszącym ich nauczenia się oraz stosowania w praktyce. Rada nie wprowadziła (i nie zamierza wprowadzać w przyszłości) żadnych zmian podstawowych zasad regulujących oznaczanie w piśmie samogłosek i spółgłosek języka polskiego, na przykład dotyczących stosowania rz i ż, ch i h czy ó i u.
Zmiany w polskiej ortografii od 1 stycznia 2026 roku
Jakie zatem zmiany czekają polską ortografię za kilkanaście miesięcy? Oto najważniejsze z nich:
- Przymiotniki utworzone od nazw własnych, zakończone na -owski, np. chopinowski, będzie się zapisywać zawsze małą literą, a nazwy mieszkańców utworzone od nazw geograficznych – zawsze wielką (tak więc np. Rzymianin zapiszemy wielką literą niezależnie od tego, czy wyraz odnosi się do mieszkańca stolicy Włoch, czy do obywatela starożytnego państwa rzymskiego). Wielką lub małą literą będzie można także zapisywać przymiotniki tworzone od imion, zakończone na –owy, -in(yn), -ów (np. jackowe dzieci lub Jackowe dzieci, Zosina lalka lub zosina lalka), a także różnego rodzaju nieoficjalne nazwy etniczne, takie jak makaroniarz (Makaroniarz).
- Wielką literą będzie się zapisywać nazwy pojedynczych egzemplarzy wyrobów przemysłowych, np. Ford, niezależnie od tego, czy chodzi o nazwę firmy i marki (ciężarówka marki Ford), czy o konkretny egzemplarz (np. przed domem stał czerwony Ford). Będzie się stosować jednolity zapis wielką literą wszystkich członów nazw własnych, w tym geograficznych w rodzaju Półwysep Hel, Wyspa Uznam oraz nazw obiektów topograficznych (np. Aleja Róż, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego). Tylko wyraz ulica będzie – tak jak dotąd – pisany małą literą, np. ulica Józefa Piłsudskiego.
- Pisownia partykuły nie z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi będzie zawsze łączna, także z formami stopnia wyższego i najwyższego (np. nielepszy, nielepiej). Zapis łączny nie z imiesłowami odmiennymi będzie obowiązkowy bez względu na znaczenie imiesłowu (np. niepalący, nieumyty).
- Łącznie będzie się zapisywać wyrażenia typu półżartem, półserio oraz cząstki niby- i quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą (np. nibyartysta, nibygotyk, quasiopiekun, quasinauka).
- Rozdzielna będzie pisownia cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami (np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry).
- Dopuszczona zostanie rozdzielna (obok łącznej) pisownia cząstek super-, ekstra-, eko-, wege-, mini- i podobnych (np. superpomysł lub super pomysł) oraz wariantywna pisownia (z łącznikiem, przecinkiem lub spacją) wyrażeń typu tuż-tuż (tuż, tuż oraz tuż tuż).
Zasady pisowni i interpunkcji polskiej w jednym miejscu
Szczegóły można znaleźć w komunikacie Rady w załączniku nr 1. Rada ogłosiła także (jako załącznik nr 2 do komunikatu) dokument pt. Zasady pisowni i interpunkcji polskiej zbierający wszystkie przepisy ortograficzne i interpunkcyjne, jakie będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. Dokumenty zostały przygotowane przez Zespół ds. Reformy Ortografii RJP kierowany przez prof. dr. hab. Piotra Żmigrodzkiego, a przyjęte przez Radę Języka Polskiego w głosowaniach.
Źródło: PAN
