Ważna informacja dla Polaków na Zaolziu. Ślub cywilny od nowego roku również w języku polskim

REPUBLIKA CZESKA / Ważna wiadomość dla Polaków na Zaolziu, którzy planują ślub cywilny. Można już zawrzeć małżeństwo lub zarejestrować związek partnerski w Republice Czeskiej w języku mniejszości narodowej.

Polacy, którzy chcieli na Zaolziu brać ślub w języku polskim, przez dziesięciolecia czynili tak bez przeszkód. Niestety od 2015 roku osoby, które brały ślub cywilny, musiały składać przysięgę w języku czeskim.

Jak do tego doszło? W 2013 roku Urząd Miasta Czeskiego Cieszyna skierował do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pytanie o to, w jakim języku należy udzielać ślubów. Nie otrzymał odpowiedzi, więc przesłał pytanie jeszcze raz, tym razem do urzędu wojewódzkiego. Ten pytanie ponownie przesłał do ministerstwa, które tym razem odpowiedziało i swoją odpowiedź przesłało do wszystkich urzędów wojewódzkich. Wynikało z niej, że ceremonia ślubna musi się odbywać po czesku.

Różna praktyka w różnych urzędach

– Możliwość udzielania ślubu cywilnego w języku polskim kiedyś istniała, ale została zniesiona przez instrukcję metodologiczną. Ponieważ nie było podstawy prawnej, a urzędnicy stanu cywilnego nie mieli pewności, że nie zostaną ukarani, jeśli udzielą ślubu w innym języku niż czeski, zaprzestano udzielania ślubów w języku polskim – tłumaczy posłanka Parlamentu Republiki Czeskiej Pavla Golasowská.

W praktyce wyglądało to różnie. Czasami cała uroczystość prowadzona była w języku polskim, nowożeńcy tylko samo oświadczenie składali w języku czeskim. Niektóre urzędy wymagały, by cała uroczystość przebiegała w języku czeskim.

Batalia Kongresu Polaków

Z takim stanem rzeczy nie pogodził się Kongres Polaków w RC, który rozpoczął batalię o zmianę ustawy. W kwietniu 2020 roku Kongres Polaków wystosował pismo do Stałej Komisji ds. Rodziny, Równych Praw i Mniejszości Narodowych, działającej przy Izbie Poselskiej Parlamentu RC. List został wysłany również do wiceprzewodniczącej komisji, posłanki KDU-ČSL Pavli Golasowskiej, która obiecała swoją pomoc.

Kongres Polaków zaproponował brzmienie nowelizacji.

Od 1 stycznia narzeczeni mogą zawierać małżeństwa w języku mniejszości narodowej

Dzięki zabiegom Kongresu Polaków i posłanki Golasowskiej od 1 stycznia 2024 roku jest możliwe zawarcie małżeństwa lub rejestrowanego związku partnerskiego w języku mniejszości narodowej. Warunkiem jest, by liczba członków mniejszości w spisie narodowym w danej miejscowości osiągnęła co najmniej 10 procent dwa spisy z rzędu.

Czyli np. w takich miejscowościach jak Karwina, Piotrowice, czy Hawierzów ślubu po polsku udzielać nie można. Nowożeńcy z tych miejscowości, jeśli chcą mieć ślub w języku polskim, muszą zaplanować ślub w innej miejscowości.

– To brzmienie nowelizacji jest kompromisem. Gdybyśmy się upierali przy innym brzmieniu, np. bez warunku co najmniej 10 procent liczby przedstawicieli mniejszości w danej miejscowości, istniało duże prawdopodobieństwo, że nowelizacja nie zostałaby przyjęta – wyjaśnia wiceprezes Kongresu Polaków w RC Tomasz Pustówka. I dodaje, że nic nie stoi na przeszkodzie, by np. nowożeńcy z Cierlicka, czy Karwiny wzięli ślub w Czeskim Cieszynie.

Dwa warunki do spełnienia

– Chciałbym tylko podkreślić, że w wypadku zainteresowania, trzeba spełnić oba warunki prawne, czyli limit dziesięć procent populacji mniejszości narodowej, a urzędnik stanu cywilnego i urzędnik udzielający ślubu muszą umieć posługiwać się danym językiem. W naszym regionie dotyczy to polskiej mniejszości narodowej, która zamieszkuje ten teren od pokoleń, ale prawo nie zabrania zawierania małżeństw lub rejestrowania związków partnerskich w języku żadnej innej mniejszości, jeśli spełnione są powyższe warunki – dodała Pavla Golasowská.

– Regulacja prawna musi być ogólna, dotyczy zatem również innych mniejszości. W praktyce wiemy jednak, że w tej chwili tylko polska mniejszość przekracza próg wymaganych 10 procent, zatem dla polskiego społeczeństwa nowelizacja ma szczególne znaczenie. Ważne, aby radni w poszczególnych miejscowościach zadbali o to, by nie pojawiły się jakieś „przeszkody techniczne”, na przykład brak prowadzącego ceremonię czy też urzędnika stanu cywilnego znającego język polski – wyjaśnia Tomasz Pustówka.

Akt małżeństwa zostanie sporządzony w języku czeskim. Nie jest wymagany żaden specjalny wniosek, by ceremonia odbyła się w języku polskim lub w języku innej mniejszości narodowej.

Inne zmiany w ustawie

Nowelizacja ustawy zawiera również inne zmiany. Na przykład pary tej samej płci będą mogły zawrzeć rejestrowany związek partnerski w dowolnym urzędzie stanu cywilnego, a nie tylko w czternastu wybranych, jak miało to miejsce dotychczas.

Wprowadzono także zmiany w zakresie opłat administracyjnych, np. opłata administracyjna za wydanie odpisu aktu stanu cywilnego wyniesie 300 CZK. Nowa opłata w wysokości 100 CZK będzie pobierana za wydanie wielojęzycznego standardowego formularza, a 500 CZK za zaświadczenie, że narzeczeni spełnili wszystkie wymogi do zawarcia małżeństwa kościelnego.