MUR. Józef Bożek: Genialny Polak, Czech, czy może jednak…?

CZESKI CIESZYN / Najbliższy wykład MUR-u zaplanowano na 5 października. Wojciech Grajewski opowie o Józefie Bożku. Postara się znaleźć odpowiedź na pytanie, kim był twórca prototypu samochodu, który zadziwił świat.

To, że był genialny, nie ulega wątpliwości. Ale czy był to Polak, Czech, czy może jednak… Niemiec? Lub po prostu cieszyński Ślązak? Na te i inne pytania podczas zbliżającego się wykładu prelegent postara się znaleźć odpowiedź.

Praski mechanik i wynalazca, Ślązak z urodzenia – Józef Bożek

– Nieco ponad dwieście lat temu, w roku 1815 w Pradze po raz pierwszy na kontynencie europejskim zaprezentowano wóz napędzany silnikiem parowym. Konstrukcja ta wzbudzała i do dziś wzbudza emocje, jako jedna z najciekawszych i najbardziej udanych konstrukcji automobilowych w XIX wieku. Jej autorem był praski mechanik i wynalazca, Ślązak z urodzenia – Józef Bożek – wyjaśnia Grajewski.

Kim była ta postać? Syn młynarza z Bierów, niewielkiej wioski położonej w księstwie cieszyńskim, u stóp Beskidów. Kształcony w Cieszynie i Brnie w wieku 22 lat trafia do Pragi, z którą związany jest następnie przez całe życie, jako pracownik politechniki.

Autor wielu nowatorskich rozwiązań w dziedzinie techniki

Choć Bożek, w przeciwieństwie do starszego o rok Georga Stephensona, nie zrobił zawrotnej kariery, cieszy się sławą wybitnego wynalazcy, autora wielu nowatorskich rozwiązań w dziedzinie techniki. Oprócz budowy wozu i łodzi o napędzie parowym ten odważny konstruktor wsławił się również m.in.: konstrukcją zegarów oraz protez dla ofiar wojen.

Kłócą się o niego Polacy, Czesi i Niemcy

– Sława Bożka doszła do takich rozmiarów, iż po jego śmierci zapragnęły utożsamiać się z nią różne grupy i środowiska narodowe: przede wszystkim czeskie, ale również polskie i niemieckie. Jakie jednak było faktycznie pochodzenie tego zdolnego konstruktora i jego korzenie? Co wiemy o jego rodzinie i jej losach? Jakie dziedzictwo po sobie pozostawił wynalazca, który rozmachem dzieł wyprzedził swą epokę? To tylko niektóre z pytań, na które szukać będziemy odpowiedzi w czasie najbliższego MUR-u – zapowiada Grajewski.

O prelegencie

Wojciech Grajewski – absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (2010), historyk-regionalista, nauczyciel, badacz i popularyzator. Długoletni pracownik Muzeum Śląska Cieszyńskiego i Książnicy Cieszyńskiej, a także Miejskiego Centrum Kultury w Skoczowie i II LO w Cieszynie im. M. Kopernika. 

Od ponad dekady angażuje się społecznie w cieszyńskich organizacjach pozarządowych i naukowych, m.in. jako prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Cieszynie (2017-2022), a także członek: Klubu Hobbistów i Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, Sekcji Ludoznawcza Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej, wiceprezes Stowarzyszenia Miłośników Brennej i Górek, etc. 

Współtworzył obchody 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę (za zaangażowanie otrzymał Srebrną odznakę Macierzy Ziemi Cieszyńskiej) oraz obchody 100-lecia bitwy pod Skoczowem, koordynując, m.in. przebieg konferencji naukowej oraz spotkanie delegacji polskich i czeskich nad mogiłami żołnierzy obu krajów poległych w wojnie. Jako popularyzator historii promuje dokonania wybitnych Cieszyniaków, m.in.: w ramach autorskiej serii gier miejskich „Śladem Bohaterów” (Cieszyn #1939-1945, #1863, #1914, #1918, Skoczów#1919). 

Jego pasje badawcze koncentrują się wokół dziejów Śląska Cieszyńskiego i rodzinnej Brennej, czego efektem są artykuły popularnonaukowe publikowane w lokalnych czasopismach, z myślą, by przypomnieć rodakom bogactwo lokalnej historii, kultury i tradycji. 

Autor licznych publikacji popularnonaukowych i naukowych, które ukazywały się na łamach „Pamiętnika Cieszyńskiego”, „Zwrotu”, „Wieściach znad Brennicy” itd. Autor monografii Brennej, współautor 6 tomu „Dziejów Śląska Cieszyńskiego” pod red. Idziego Panica. Laureat nagrody Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie w konkursie „Rekonstrukcja i archiwizacja genealogii rodzin zamieszkujących wsie Górnego 

(indi, wg, mat. pras.)