![90. rocznica katastrofy w Cierlicku. Hut: „Sukcesy polskich skrzydeł miały swój początek w locie zwycięskim Żwirki i Wigury” [zdjęcia]](https://zwrot.cz/wp-content/uploads/2022/09/zwirkowisko-2022-27-1024x683.jpg)
E-mail: magda@zwrot.cz
CIERLICKO-KOŚCIELEC / W niedzielę 11 września 2022 roku na Żwirkowisku spotkali się wszyscy, którzy chcieli oddać hołd tragicznie zmarłym polskim lotnikom. Kapitan Franciszek Żwirko i inżynier Stanisław Wigura zginęli w katastrofie samolotu 11 września 1932 w Cierlicku Dolnym.
Uroczystość wspomnieniowa rozpoczęła się o godzinie 11:00 w kościele pw. św. Wawrzyńca w Cierlicku-Kościelcu. Msza święta w intencji tragicznie zaginionych lotników polskich Żwirki i Wigury odprawiona była w języku polskim. Wierni zapełnili nie tylko kościół, ale zgromadzili się również przed jego wejściem. Po mszy świętej odbył się przemarsz na Żwirkowisko, z pocztami sztandarowymi i orkiestrą wojskową na czele.
Uroczystość wspomnieniowa na Żwirkowisku
Uroczystość wspomnieniowa rozpoczęła się wystawieniem wojskowej asysty honorowej (Kompania Reprezentacyjna Sił Powietrznych Wojska Polskiego) na posterunek honoru przy pomniku. Wartę przy symbolicznych grobach Żwirki i Wigury jak co roku trzymali harcerze z Drużyny Harcerskiej im. Żwirki i Wigury w Cierlicku. Udział w wydarzeniu brała również 16. Drużyna Harcerska im. Żwirki i Wigury w Czyżowicach oraz harcerze Chorągwi Lubelskiej ZHP.
Orkiestra wojskowa z Dęblina odegrała hymny państwowe – Rzeczpospolitej Polskiej oraz Republiki Czeskiej. Po czym gości przywitał Bogdan Kokotek.
Zacni goście oraz rodzina lotników
Wśród przybyłych pod pomnik byli m. in. dyrektor Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa Ministerstwa Obrony Narodowej RP Paweł Hut, konsul generalna RP w Ostrawie Izabella Wołłejko-Chwastowicz, polski attaché wojskowy w Republice Czeskiej pułkownik Adam Krzyżanowski, przedstawiciele Inspektoratu Sił Powietrznych, poseł Pavla Golasowská, poseł Przemysław Drabek, wicehetman województwa morawsko-śląskiego Stanisław Folwarczny, prezydent miasta Hawierzów Josef Bělica, wójt gminy Cierlicko Martin Polášek, prezes Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego generał brygady Stefan Czmur, wójt gminy Chełmża Jacek Czarnecki, Dyrektor szkoły im. Żwirki i Wigury w Grzywnie Barbara Łukajtys, zastępca dyrektora Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie Jakub Mitek, przedstawiciel fundacji „Niebo bez granic“ Filip Idzikowski, Dyrektor Muzeum Śląska Cieszyńskiego Irena French, Dyrektor PSP im. Żwirki i Wigury Barbara Smugała, Kongres Polaków prezentował Mariusz Wałach, Zarząd Główny PZKO Helena Legowicz. Przybyły też delegacje MK PZKO, Macierzy Szkolnej w RC, PTTS „Beskidu Śląskiego“, Klubu Kolarskiego PTTK „Ondraszek“, Beskidzkiego Bractwa Kurkowego, aeroklubów, klubów seniorów lotnictwa, związku polskich spadochroniarzy.
Obecni byli też członkowie rodzin lotników w tym wnuczka Franciszka Żwirki Ewa Żwirko-Niwińska oraz siostrzenica Stanisława Wigury Janina Barbara Rohozińska-Zygmuntowicz.
Przemówienia okolicznościowe
Przemówienie wygłosił Paweł Hut: – Zebraliśmy się tutaj w ogromnej liczbie, (…) wydaje mi się, że nie możemy zaprzepaścić tego wielkiego sukcesu, którym było zwycięstwo berlińskie obu lotników, ale też nie możemy zaprzepaścić pamięci i tu na tej ziemi spotykać się i czcić tę pamięć, bo można powiedzieć, że wszelkie dalsze następujące sukcesy polskich skrzydeł miały swój początek w locie zwycięskim Żwirki i Wigury.
Konsul Izabela Wołłejko-Chwastowicz, która przeczytała list Jana Dziedziczaka, pełnomocnika rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą. Minister nie mógł z powodów osobistych uczestniczyć w uroczystości.
– Myślami i sercem jestem z państwem, dzisiejsze obchody 90. rocznicy śmierci lotników to wyraz szacunku dla ich mistrzostwa, bohaterskiej postawy i patriotyzmu – pisał w liście Jan Dziedziczak.
Apel oraz złożenie kwiatów
Po przemówieniach odbył się Apel Pamięci, który odczytał podporucznik Bartłomiej Noga z 41 Bazy Lotnictwa Szkolnego. Podczas apelu oddano cześć nie tylko polskim lotnikom i konstruktorom okresu międzywojennego, ale też żołnierzom wojska polskiego oraz wszystkim rodakom, którzy walczyli o suwerenność i niepodległość Rzeczpospolitej Polskiej, uczestnikom powstań narodowych, twórcom drugiej Rzeczpospolitej i jego obrońcom, żołnierzom z drugiej wojny światowej, bohaterom polskiego państwa podziemnego i powojennego podziemia niepodległościowego, żołnierzom i mieszkańcom Śląska, którzy oddali życie za ojczyznę.
Po apelu zabrzmiała salwa honorowa oraz przebiegła ceremonia złożenia kwiatów. Na zakończenie uroczystości orkiestra odegrała Marsz Lotników, a następnie Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego.
Otwarcie wystawy w Domu Polskim
Po skończeniu uroczystości na Żwirkowisku prawie wszyscy uczestnicy przeszli do Domu Polskiego Żwirki i Wigury. Tu po południu w „Sali pod samolotami“ odbyło się oficjalne otwarcie wystawy „Żwirki i Wigury start do wieczności“. Wystawa poświęcona była 90. rocznicy zwycięstwa Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w Chalenge´u w 1932 roku w Niemcach oraz ich tragicznej śmierci.
Wystawę przygotowało Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie i Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie we współpracy z Fundacją Historyczną Lotnictwa Polskiego, Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej i Miejscowym Kołem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego Cierlicko-Kościelec.
Goście oprócz wystawy mogli zobaczyć ekspozycję stałą Domu Polskiego, gdzie pojawiła się nowość – wydrukowany na 3D drukarce model mauzoleum, które stało na Żwirkowisku do 1940 roku. Dokładnie mogli również obejrzeć modele RWD-5 i RWD-6 zawieszone w sali głównej.
Zabrzmiał dzwon Żwirki i Wigury
– Wystaw z tematem Żwirki i Wigury w Domu Polskim było już kilka. Ale takiej wystawy, jak państwo teraz możecie obejrzeć, takiej jeszcze nie było. Jest to historyczny moment w tej niemal 30-letniej historii Domu Żwirki i Wigury – tymi słowami zagaił kolejną część uroczystości wspomnieniowej Jan Przywara, opiekun Żwirkowiska oraz wiceprezes MK PZKO.
Zabrzmiał dzwon Żwirki i Wigury. Jego serce rozkołysał Prezes Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego generał brygady Stefan Czmur.
Ważne jest przechowywanie historii
– Muzeum Sił Powietrznych czuje ogromną odpowiedzialność na swoich barkach, żeby historie Żwirki i Wigury, historię Chalenge´u i ich tragicznej śmierci przechowywać i upubliczniać. (…) Znajdujemy się w wyjątkowym miejscu na Zaolziu, na Śląsku Cieszyńskim, który też ma swoją trudną historię, jest to miejsce na skroś polskie w Republice Czeskiej. Historia Żwirki i Wigury to także historia połączenia tych narodów w dosyć trudnym momencie ich wspólnej historii w latach 30., kiedy wiele wtedy było animozji pomiędzy naszymi państwami. Ich śmierć połączyła nasze narody – powiedział Jakub Mitek, zastępca dyrektora Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.
Pan Mitek podkreślił pracę i zaangażowanie Józefa i Jana Przywarów. Wspomniał również Józefa Stebla, który 11 września 1932 roku był na miejscu katastrofy, a później uratował deski z bramy pamięci. Dzięki niemu część tego dziedzictwa historycznego nie zaginęła. Nie zapomniał również o Tadeuszu Smugale.
Przemówienia i upominki
Spotkanie na wystawie urozmaicili swoimi przemówieniami jeszcze prezes Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego generał brygady Stefan Czmur, który również wręczył prezes MK PZKO Elżbiecie Štěrbie-Molendzie, dyrektorce Szkoły Podstawowej i Przedszkola im. Żwirki i Wigury w Cierlicku Barbarze Smugała, Ewie Żwirko-Niwińskiej oraz Janowi i Józefowi Przywarom medale wdzięczności, wyróżnienia oraz ciekawe publikacje.
Przemawiali też m.in. prezes Światowego Stowarzyszenia Lotników Polskich Tadeusz Zemuła, który obdarował Dom Polski wyróżnieniem, prezes Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu Poznańskiego Barbara Grześkowiak-Bocian, która podarowała publikację nt. Żwirki i Wigury. Komendant Chorągwi Lubelskiej ZHP Tomasz Sych wręczył prezenty, a Janowi Przywarze podarował rogatywkę, o której jako dziecko zawsze marzył.
Spotkanie zamknęło ponowne bicie dzwona, którego serce rozkołysał druh 16 Drużyny Harcerskiej im. Żwirki i Wigury w Czyżowicach Rafał Ryba. Organizatorami całodniowego wydarzenia był Komitet (Organizacyjny) Obchodów 90. rocznicy tragedii Żwirki i Wigury, przy współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Ostrawie, Ministerstwem Obrony Narodowej RP, Miejscowym Kołem PZKO w Cierlicku-Kościelcu i Urzędem Gminy Cierlicko.
