Księżyc w pobliżu Marsa i lądowanie Perseverance na jego powierzchni

Księżyc na swej wędrówce po sklepieniu niebieskim dziś w nocy znajdzie się w pobliżu Marsa. Nastaje wyjątkowa sytuacja łatwego odnalezienia Czerwonej Planety na niebie, ponieważ znajdować się będzie kawałek nad Księżycem. Po godzinie 21:30 zaś możemy online oglądać lądowanie łazika Perseverance na jego powierzchni.

Zbliżenie Księżyca z Marsem

Dziś wieczorem Księżyc będzie przebywać w pobliżu Marsa. Słońce zachodzi na naszych terenach około godziny 17:00 i już pół godziny później można wypatrzeć czerwonawego Marsa nieco w lewo nad rogalem Księżyca. Oba ciała znajdują się stosunkowo wysoko nad południowo-zachodnim horyzontem. Wyżej na południe (w lewo) od obu ciał migotać będzie Aldebaran – najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru Byka zwana również z powodu swej barwy krwawym okiem Byka. Nad południowym horyzontem wraz ze wzrastającą nocą pojawią się gwiazdozbiory zimowe z dominującym Orionem.

Jeżeli dopisze pogoda i będzie bezchmurne niebo, to koniunkcję tych dwu ciał możemy obserwować aż do północy. Księżyc zachodzi pół godziny po północy a Mars 20 minut po nim. Spotkanie Księżyca i Marsa przebiegać będzie wysoko nad horyzontem, dlatego nawet z terenów zabudowanych nie powinno być problemu z ich widocznością.

Eksploracja Marsa

W pobliżu Marsa jest niezwykle żywo. Wokół planety krąży w sumie sześć działających sztucznych satelitów (3 amerykańskie, 2 europejskie i 1 indyjska), przesyłających informacje o tej planecie na Ziemię. Do ich grona w ubiegłym tygodniu (9. 2. 2021) dołączyła sonda międzyplanetarna Al Amal (znana też pod angielską nazwą Hope, czyli Nadzieja) z Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Głównym zadaniem tej misji jest badanie marsjańskiej atmosfery i klimatu.

W ubiegłą środę (10. 2. 2021) orbitę okołomarsjańską osiągnęła następna sonda Tianwen-1 z Chin. Sonda ta składa się z trzech części: orbitera, lądownika i łazika. Po osiągnięciu docelowej orbity w maju br. orbiter misji Tianwen-1 ma uwolnić lądownik, który osiądzie na nizinnym obszarze Utopia Planitia.

Na powierzchni Marsa w tym momencie pracują dwie amerykańskie sondy. Od 2012 roku łazik Curiosity szuka pozostałości po ewentualnych mikroorganizmach i od 2018 roku lądownik InSight bada budowę wewnętrzną Marsa.

Czujniki pogodowe InSight są w stanie dostarczyć jedne z najbardziej szczegółowych danych meteorologicznych, jakie kiedykolwiek zebrano na Marsie. Wraz z instrumentami pogodowymi na pokładzie łazika Curiosity i nowego łazika NASA Perseverance, który dziś wyląduje na Marsie, zostanie utworzona pierwsza sieć meteorologiczna na innej planecie.

Jeżeli chcemy zostać cywilizacją międzyplanetarną, to tylko Mars daje nam tę szansę. Mars był w przeszłości bardzo podobny do naszej planety.

Polski Kret na Marsie

Jutro (19 lutego) obchodzimy Dzień Nauki Polskiej. W związku z tym nie można nie wspomnieć o polskiej obecności na Marsie.

Lądownik InSight to pierwsze wysłane przez NASA na Marsa urządzenie, które jest w pełni poświęcone badaniom wnętrza planety. Na lądowniku znajduje się sejsmometr oraz próbnik Heat Probe (HP3) do badania przepływów ciepła z wnętrza planety.

Sonda termiczna HP3 miała wbić się do pięciu metrów pod powierzchnię, aby wykonać dokładne pomiary zmian temperatur w zależności od głębokości. Za wbijanie odpowiadał penetrator geologiczny Kret zbudowany przez polską firmę Astronika we współpracy z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

O lądowaniu InSight na powierzchni Marsa informował Zwrot 2. 12. 2018.

Sonda termiczna HP3 zakończyła już swoją część misji. Od 28 lutego 2019 roku penetrator Kret usiłował zagłębić się w powierzchnię Marsa tak, aby zmierzyć wewnętrzną temperaturę planety. Jednakże nieoczekiwana skłonność gleby do zbrylania się pozbawiła Kreta niezbędnego tarcia, które było potrzebne, by wbić się na wymaganą przez misję głębokość. Zespół operacyjny misji nawet próbował użyć łyżki na ramieniu robota InSight tak, aby zeskrobać ziemię na Kreta i ubić ją, aby zapewnić dodatkowe tarcie. Po nie udanych próbach zdecydowano zakończyć pracę w tym zakresie.

Polscy technicy i naukowcy poradzili sobie z zadaniem znakomicie, o czym najlepiej świadczy fakt, że mechanizm działał do samego końca. To, że nie spełnił pokładanych w nim nadziei i nie wbił się na planowaną głębokość, wiąże się z błędnymi założeniami geologicznymi odnośnie marsjańskiego gruntu.

Misja Mars 2020

Po blisko siedmiomiesięcznej podróży międzyplanetarna sonda Mars 2020 z łazikiem Perseverance (w jęz. polskim: wytrwałość) dotarła do Czerwonej Planety. W kierunku Marsa wyniosła ją 30 lipca 2020 r. rakieta Atlas V.

Pędząca z prędkością blisko 20 000 km/h sonda Mars 2020 wtargnie w atmosferę Marsa i rozpocznie dramatyczne hamowanie. Celem jest dostarczenie na powierzchnię ważącego tonę łazika Perseverance o rozmiarach dużego samochodu osobowego. Lądowanie odbywać się będzie w pełni autonomicznie, łazik będzie zdany sam na siebie.

Faza misji nazwana „wejście, zniżanie i lądowanie” rozpocznie się już dziś o godzinie 21:48 u nas obowiązującego czasu. Zaczyna się, gdy kapsuła z łazikiem wchodzi w atmosferę Marsa i kończy się zaledwie 7 minut później, kiedy pojazd będzie stał na swoich kołach na powierzchni. Tyle czasu potrwa najtrudniejsza część lądowania, od wejścia w cienką i rzadką atmosferę planety aż do zetknięcia z gruntem.

Te 7 minut zostało nazwane przy okazji poprzedniej misji łazika Curiosity – 7 minutami grozy. W momencie wejścia do górnych warstw marsjańskiej atmosfery sonda wyśle o tym informację na Ziemię. Jednak wiadomość ta dotrze do ośrodka kierowania lotu dopiero za 12 minut, w chwili kiedy Perseverance będzie już pięć minut na powierzchni Marsa. Czy lądowanie się udało, ludzie na odległej 204,539 milionów kilometrów Ziemi dowiadują się dopiero po następnych siedmiu minutach napiętego oczekiwania. A więc emocje na maksa!

Jeśli sonda nie zareaguje w określonym czasie, będzie to znak, że z lądowaniem prawdopodobnie nie poszło wszystko dobrze …

Lądowanie będzie rejestrowane przez 6 kamer kolorowych z pokładu samej sondy. Wchodzącej w atmosferę i opadającej na spadochronie sondzie przyjrzy się inna marsjańska sonda MRO, która od wielu lat przesyła zdjęcia Marsa w bardzo wysokiej rozdzielczości.

W komunikację z łazikiem będzie zaangażowana cała flotylla satelitów wokół Marsa i wiele anten na Ziemi. Oczywiście podczas wykonywania operacji lądowania będzie to komunikacja jednokierunkowa – jedynie odbiór informacji wysyłanych przez łazika.

Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem to o 21:55 naszego czasu Perseverance powinien stać bezpiecznie na własnych kołach na powierzchni Marsa.

To wyjątkowe wydarzenie można oglądać na żywo. Transmisja z lądowania łazika Perseverance na Marsie już dziś wieczorem od godziny 20:15 na NASA TV, Facebooku i YouTube lub na stronach www.nasa.gov/nasalive.

Po wylądowaniu łazik będzie przesyłał na Ziemię zdjęcia miejsca lądowania i informacje o swoim stanie. Później zespół misji będzie przeprowadzał testy wszystkich podsystemów łazika i upewni się, że zarówno pojazd jak i kontrolujący go zespół są gotowi do działania. Rozkładany będzie sprzęt naukowy, kalibrowane instrumenty, sprawdzany system jezdny, a komputer pokładowy na łaziku dostanie aktualizacje oprogramowania.

Trailer misji Mars 2020 można obejrzeć tutaj.

Gdzie oglądać transmisję z lądowania

Największa w Polsce transmisja internetowa z lądowania łazika Perseverance na Marsie rozpocznie się już o godzinie 20:00. Wydarzenie przygotowały wspólnie Astrofaza, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Focus, European Space Foundation oraz European Rover Challenge. Wystąpią i wydarzenie komentować będą polscy naukowcy, którzy zajmują się badaniami Marsa i najlepsi polscy eksperci z sektora kosmicznego.

Relacje z transmisji będzie można oglądać na kanale Astrofazy oraz facebookowych fanpage’ach CBK PAN, Focusa i ERC.

Roman Strzondała