Z teki Antoniego Szpyrca

Dyć jeszcze ni ma Trzóch Króli

Kiejsi w Jabónkowie było moc gospód. Bezmali ich było aż siedymnoście. Na Białej ale była jyny jedna. Nazywali to tam do Palarnie. Kiejsi tam musieli gorzołke polić, bo tóż czymu jinaczy by sie tak nazywała. Potym to łuż była tako mało gospódka. Była tam jedna jizba, pore stołków, stoły, szynkwas, a w rogu stoł piec.

Roz też przed świyntami sie gospodzkimu łuzdało, że by było dobre gospode wybiylić a wyrychtować. Toż gospodzko ze słóżkóm sie chyciły roboty. Wybiyliły gospode wopnym, tóż to jim szło dobrze. Gorzi było z delówkóm, tóm trzeba było pierónym drzić, aby kapke przezdrziła.

Jak już to tak mieli wszecko gotowe, tak se gospodzko spómniała, żeby było dobre jeszcze wymiyść kumin, a wypucować rułe do pieca. Jak to ale zrobić, jak łuż mieli wybiylóne, a delówke wydrzitóm. Siedzioł tam niejaki Kareł Proficz i prawi gospodzki:

– Weźcie pore hader, namoczejcie do petrolu, dejcie do pieca i zapolcie. To wóm zrobi taki cug, że kumin bedzie czisty jedna radość.

Jako jim Proficz radził, tak też baby zrobiły. Ludzie, co tam siedzieli, nic złego nie przeczuwali, wiesioło se popijali piwo. A tu naroz liz!

W kóncie, jako stoł piec, zarympolowało, wyleciała kula łognia, a z kumina sie zaczło walić cosi czornego. W gospodzie zrobiła sie ćma. Wszecy łuciekali do pola i dziwili sie, co je.

Jak gospodzko ze słóżkóm przitkały zapałke ku handróm, tak to wziyło taki cug, że to wyrwało rułe, a wszecki sadze z kumina sie wywaliły na gospode.

Wszecko było czorne, aji wybiylóne ściany, a aji delówka. Ruła, co jóm wyrwało z kumina, szasła do dymióna z wojkowskóm i dwacet litrów gorzołki poszło pod deliny.

Gospodzki lamyntowoł, nic go nie łobchodziło, że gospodzko je czorno jako murzin, a leżi pod stołym. Na szczyńści sie ji nic takigo nie stało. Słóżka – ta była rezolutniejszo. Krzysiła gospodzkóm a klnyła:

– Sakramyncki Proficz, tyn nóm doł!

Ludzie z gospody gnali ku Łómniance sie myć, miyndzy nimi był też piekarski pómocnik Grochol, kiery se z piekarni „Łu Lipowski” łodskocził na piwo, zanim mu ciasto na chlyb wyrośnie. Nie patrził na nic, jyny gnoł do piekarni, bo sie mu zdało, że ciasto już beje mioł downo przerośniynte.

Jak tak żynie kamiynicóm, spotkoł kamrata, a tyn na niego:

– Kajż tak żyniesz, Kareł! Dyć jeszcze ni ma Trzóch Króli!

Jak przilecioł do piekarni, hned sie chycił roboty, a rozmyśloł, co tyn kamrat bałuszył ło Trzóch Królach? Dziepro, jak sie przipadkym podziwoł do łokna, widzioł, co je. Tym czornym trzecim by był akurat.

Palarnia była przez świynta zawrzito. Dziepro na Sylwestra jóm na nowo biylili, ale ty ściany i tak tam były dość dłógo strokate. Proficz sie też tam dłógo nie łukazowoł, ale jymu to nic nie robiło, bo dyć tych gospód, do kierych móg chodzić, było jeszcze szesnoście.

(Antoni Szpyrc)

(Mozaika. „Zwrot” 1991 nr 3)

Czytaj również: Czerpał z kultury ludowej Śląska Cieszyńskiego, Pożegnano Antoniego Szpyrca,  Malarstwo naiwne Antoniego Szpyrca