E-mail: renata@zwrot.cz
JABŁONKÓW / W sobotę, 12 kwietnia 2025 roku, pod tablicą pamiątkową na terenie dawnego cmentarza żydowskiego w Jabłonkowie odbyła się uroczystość upamiętniająca 80. rocznicę tragicznych wydarzeń z końca II wojny światowej.
To właśnie w tym miejscu, 13 kwietnia 1945 roku, niemieccy okupanci bestialsko zamordowali 12 mieszkańców Istebnej i Jaworzynki – młodych ludzi, których jedyną „winą” była miłość do Ojczyzny.
Zginęli, bo byli Polakami
Rankiem, niemal o świcie, esesmani rozpoczęli egzekucję – najpierw kobiet, następnie mężczyzn. Niektóre ofiary miały zaledwie trochę ponad 20 lat. Przed śmiercią byli torturowani, a niektórzy żegnali się z życiem, śpiewając „Jeszcze Polska nie zginęła…”.
Wśród zamordowanych znaleźli się m.in. ówczesny wójt Istebnej Antoni Juroszek oraz jego dwaj synowie – Jan i Stanisław. Jedną z najmłodszych ofiar była Zuzanna Czepczor z Jaworzynki. Ich ciała pogrzebano we wspólnym grobie. Po wyzwoleniu, 5 maja 1945 roku, dokonano ekshumacji i przewieziono wszystkich do Istebnej, gdzie zostali pochowani w zbiorowej mogile przy kościelnym cmentarzu.
Wspomnienie i modlitwa
Uroczystość rozpoczęła się od złożenia kwiatów i zapalenia zniczy pod tablicą upamiętniającą zbrodnię. Spotkanie prowadził Jan Ryłko, który przypomniał cel zgromadzenia: pielęgnowanie pamięci o ofiarach i przekazywanie tej historii kolejnym pokoleniom.
Wśród obecnych byli m.in. burmistrz Jabłonkowa Jiří Hamrozi, burmistrz Istebnej Stanisław Legierski, sołtys Koniakowa Jan Gazur, konsul RP w Ostrawie – Stanisław Bogowski, przedstawiciele jabłonkowskiego MK PZKO. Obecni byli uczniowie Polskiej Szkoły Podstawowej im. H.Sienkiewicza w Jabłonkowie oraz mieszkańcy Trójwsi i Jabłonkowa.
Młodzi pamiętają
Uczniowie Polskiej Szkoły Podstawowej w Jabłonkowie uczcili pamięć, zapalając znicze, a następnie wspólnie zaśpiewali pieśń „Piękny mój kraju nad Olzą”. Wzruszający występ skrzypcowy Zbyszka Wałacha z Istebnej, który wykonał utwór „Ojcowski dom”, wprowadził obecnych w atmosferę skupienia i refleksji. Cała zgromadzona społeczność włączyła się we wspólne śpiewanie, a chwila zadumy znalazła wyraz we wspólnej modlitwie „Ojcze nasz”.
Apel Poległych i słowa refleksji
Stanisław Gawlik przybliżył uczestnikom dramatyczne wydarzenia sprzed 80 lat, prowadząc również uroczysty Apel Poległych. Przypomniał, że 13 kwietnia 1945 roku do Jabłonkowa przewieziono 32 obywateli z Istebnej i Koniakowa – 20 z nich trafiło do gestapo w Cieszynie, a następnie do jednego z najcięższych więzień w protektoracie, znajdującego się w Mirowie. Dwanaście osób zostało zamordowanych w Jabłonkowie.
– Przypominamy dzisiaj tych 12 bohaterów – powiedział Gawlik. – To był haniebny czyn. Należy im się nasza pamięć i wdzięczność.
Pamięć, która zobowiązuje
– Ważne, że pamiętamy o tych wydarzeniach, że mimo upływu lat przyjeżdżacie tutaj, by oddać hołd ofiarom. Żyjemy w pokoju, ale to nie jest nam dane raz na zawsze – podkreślił burmistrz Jiří Hamrozi.
Konsul Stanisław Bogowski również podziękował wszystkim za obecność, podkreślając, że pamięć o ofiarach tej zbrodni nie może zostać zapomniana.
Kontynuacja pamięci
Po zakończeniu uroczystości, w Domu PZKO w Jabłonkowie odbyła się prelekcja poświęcona dramatycznym wydarzeniom sprzed 80 lat. Historię tamtej zbrodni szczegółowo przedstawił Stanisław Gawlik, przybliżając uczestnikom kontekst i przebieg tragicznych wydarzeń z kwietnia 1945 roku.
Obchody miały swoją kontynuację po polskiej stronie granicy – w Istebnej. Tam, w intencji zamordowanych odprawiono mszę świętą, po której złożono kwiaty pod Pomnikiem Pomordowanych, znajdującym się w centrum miejscowości. Na pomniku widnieją nazwiska wszystkich dwunastu ofiar – mieszkańców Trójwsi, których młode życie brutalnie przerwała wojna.
