Letnisko Wisła. O historii, odwiedzających Wisłę kuracjuszach i skandalach, jakie towarzyszyły ich pobytom opowiadała Renata Czyż

CIESZYN / Tematem ostatniej tegorocznej prezentacji z cyklu „Cymelia i osobliwości ze zbiorów Książnicy Cieszyńskiej” była historia letniska w Wiśle do roku 1945. Wykład wygłosiła dr Renata Czyż. Prelegentka przybliżyła zgromadzonym losy tej beskidzkiej miejscowości od czasów pierwszych inwestycji arcyksięcia Albrechta aż po trudne lata niemieckiej okupacji.

Prezentacja dr Czyż stanowiła podróż przez fascynujące dzieje Wisły – od skromnej osady po pełen skandali kurort, gdzie wypoczywały znane postaci, w tym młody Witold Gombrowicz, którego obecność była szeroko komentowana. Dr Czyż podkreśliła, jak duże znaczenie miały kolejne pokolenia mieszkańców i przyjezdnych, którzy współtworzyli niepowtarzalny charakter Wisły.

Myśliwski raj arcyksięcia Albrechta Habsburga

Renata Czyż rozpoczęła prelekcję od omówienia pierwszych, kluczowych dla rozwoju Wisły inwestycji, związanych z arcyksięciem Albrechtem Habsburgiem. Arcyksiążę już w 1855 roku wybudował na Przysłopie schron dla myśliwych, a w 1863 roku – dworkową leśniczówkę, która przez wiele lat pełniła funkcję głównego budynku w tej okolicy. Albrecht, nie mając męskiego potomka, nie pozostawił bezpośrednich spadkobierców, co wpłynęło na dalsze losy regionu.

„Odkrywcy” Wisły dla ruchu turystycznego i letniskowego

Następnie prelegentka przybliżyła sylwetkę Bogumiła Hoffa, znanego jako „odkrywca” Wisły. Hoff po raz pierwszy przybył do Wisły w 1882 roku. Współpracując z Oskarem Kolbergiem, dostrzegł potencjał letniskowy i turystyczny miejscowości i już w 1888 roku wydał monografię o Wiśle.

Był jednym z pierwszych, który podjął aktywne działania na rzecz przekształcenia Wisły w znane letnisko. To za jego sprawą zaczęto budować pierwsze pensjonaty i promować wieś jako miejscowość turystyczną. Hoff starał się także o uzyskanie statusu uzdrowiska dla Wisły, organizując zjazdy i publikując broszury promujące miejscowe kąpiele lecznicze. Kąpiele w łazienkach Hoffa obejmowały między innymi kąpiele mineralne oraz zabiegi na różne dolegliwości – od astmy nerwowej po przewlekłe zapalenia układu trawiennego.

Kolejną ważną postacią w historii letniska był Julian Ochorowicz, którego willa „Miła” była jedną z pierwszych tego typu alpejskich budowli w Wiśle. Inwestycje i działania takich pionierów, jak Hoff i Ochorowicz, umożliwiły szybki rozwój miejscowości. Liczba pensjonatów rosła, przyciągając gości z różnych stron Polski (która – pamiętajmy – miała w tamtych czasach inne, aniżeli obecnie granice) i zagranicy.

Obfitujące w wydarzenia kulturalne i rozkwit turystyki letniskowo-uzdrowiskowej międzywojnie

W okresie międzywojennym Wisła zyskała status nowoczesnego kurortu, przyciągając gości z całej Polski i zagranicy.

W latach 30. XX wieku organizowano tam prestiżowe wydarzenia kulturalne, jak „Święto Gór”, które zgromadziło gości z całego łuku Karpat.

W latach 1937–1939 działał tu Instytut Sztuki Śląskiej, przyciągając przedstawicieli kultury i nauki. Wisła, której centrum rozwijało się intensywnie, stała się wówczas tętniącym życiem kurortem.

Walory miejscowości doceniał także ówczesny prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Ignacy Mościcki.

Wisła była miejscowością wypoczynkową także w czasie niemieckiej okupacji

Czyż podkreśliła też, że nawet okres okupacji niemieckiej nie przerwał funkcjonowania Wisły jako miejscowości wypoczynkowej. W centrum zburzono wtedy wiele drewnianych budynków, w tym wille zbudowane przez Hoffa i Ochorowicza. Niemcy, doceniając modernistyczny charakter miejscowej architektury, przyczynili się paradoksalnie do wzmocnienia wizerunku Wisły jako nowoczesnego kurortu.

Znani kuracjusze i skandale

Wisła, rozwijająca się na przestrzeni lat, stała się świadkiem fascynujących historii, w tym również wielu skandali. Wśród odwiedzających letnisko wczasowiczów nie zabrakło bowiem kontrowersyjnych postaci, jak młody Witold Gombrowicz. Prelegentka przybliżyła niektóre związane z artystą historie, które nierzadko ocierały się o skandale.

Renata Czyż zakończyła prezentację podsumowaniem, jak wielką drogę przeszła Wisła, przeobrażając się z osady myśliwskiej w znane letnisko. Rozwój miejscowości, nadany przez kolejne pokolenia mieszkańców i przyjezdnych, stworzył jej niepowtarzalny, modernistyczno-historyczny wizerunek, który do dziś przyciąga rzesze turystów.

Na koniec prelekcji tradycyjnie była okazja, by obejrzeć oryginały materiałów dotyczących tematu znajdujące się w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej. Prelekcja odbyła się w piątek, 18 października, w Książnicy Cieszyńskiej