Komitet Ekspertów Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych przyjechał na Zaolzie. Zobacz, o czym rozmawiano

CZESKI CIESZYN / W Centrum Polskim Kongresu Polaków w Republice Czeskiej, które mieści się w siedzibie Zarządu Głównego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie, miało miejsce spotkanie przedstawicieli polskiej mniejszości w Czechach z Komitetem Ekspertów Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych.

Głównym celem tego spotkania było monitorowanie warunków życia polskiej mniejszości oraz ocena przestrzegania jej praw zgodnie z europejskim prawem i dokumentami przyjętymi przez Republikę Czeską, takimi jak Karta o ochronie języków regionalnych i mniejszościowych oraz Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych.

Do Czeskiego Cieszyna przyjechała delegacja w składzie: prof. Gerard-René de Groot z Holandii, wiceprzewodniczący Komitetu Ekspertów Rady Europy, prof. Nataša Gliha Komac ze Słowenii i prof. Mahulena Hofmannová z Republiki Czeskiej. Polską mniejszość reprezentowali wiceprezesi Kongresu Polaków w Republice Czeskiej – Józef Szymeczek i Tomasz Pustówka, Helena Legowicz – prezes Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej. Centrum Pedagogiczne ds. Polskiego Szkolnictwa Narodowościowego reprezentowały Barbara Kubiczek i Marcela Siemińska.

Przebieg spotkania

Podczas dwugodzinnego spotkania przedstawiciele polskiej mniejszości, w krótkich wystąpieniach przedstawili, jaka jest sytuacja polskiej mniejszości w Republice Czeskiej, biorąc pod uwagę takie obszary, jak szkolnictwo, media czy działalność kulturalna. Po zaprezentowaniu wybranego obszaru działalności polskiej mniejszości członkowie Komitetu zadawali dodatkowe pytania na temat interesujących ich zagadnień. Przedstawiciele polskiej mniejszości wskazywali na problemy, z jakimi muszą się borykać w każdym z omawianych obszarów i istotne z punktu widzenia polskiej mniejszości kwestie. Spotkanie było prowadzone w języku czeskim, który tłumaczony był członkom Komitetu na język angielski przez dwóch tłumaczy na zmianę.

Szkolnictwo

Na początku spotkania Barbara Kubiczek zreferowała, jaka jest sytuacja polskiego szkolnictwa w Republice Czeskiej. Poinformowała Komitet, że na terenie Zaolzia znajdują się 32 przedszkola, 10 szkół podstawowych dziewięcioklasowych, 14 pięcioklasówek, w których w języku polskim uczy się w sumie 3283 uczniów. Zaznaczyła, że oprócz nauki języka polskiego w programie szkół z polskim językiem nauczania kładzie się nacisk na naukę polskiej geografii, historii i kultury. Barbara Kubiczek omówiła również, jaki jest zakres działalności Centrum Pedagogicznego.

Komitet Ekspercki dopytywał z kolei, czy polskie szkoły w Czechach nie mają problemu z brakiem nauczycieli przedmiotów ścisłych w języku polskim. Przedstawicielka Centrum Pedagogicznego odpowiedziała, że nauczycieli brakuje, jednak problem ten jest rozwiązywany poprzez zatrudnianie jednego nauczyciela w kilku szkołach.

Język polski w czeskich szkołach

Komitet interesowało również, czy język polski i kultura polska są promowane w szkołach czeskich, czy na terenie kraju istnieją szkoły zawodowe i techniczne, w których nauka odbywa się w języku polskim i czy istnieje możliwość nauki języka polskiego poza polską szkołą.

Józef Szymeczek z Kongresu Polaków w RC zauważył, że choć czeskie szkoły w regionie mają możliwość wprowadzenia języka polskiego jako obcego w ramach jednego z przedmiotów, to jednak tego nie robią. Stanisław Gawlik z ruchu politycznego Coexistencia zwrócił uwagę na nieprecyzyjne nazewnictwo polskich szkół na Zaolziu. Formalnie polskie szkoły noszą nazwę „szkoła podstawowa z polskim językiem nauczania”. Gawlik zadał pytanie, dlaczego polskie szkoły na Zaolziu nie mogą mieć w nazwie przymiotnika „polska”, skoro są szkoły w Czechach, które mają w nazwie na przykład „niemiecka”, „włoska” czy „francuska”?

Używanie języka polskiego w urzędach

Komitet zapytał również przedstawicieli polskiej mniejszości w Czechach, czy według nich państwo respektuje prawo do posługiwania się językiem polskim w urzędach. Tomasz Pustówka powiedział, że z jego doświadczenia wynika, że język polski nie jest używany w urzędach, choć prawo to umożliwia.

Stanisław Gawlik wyraził zdanie, że nie ma możliwości, aby w Czechach na terenie zamieszkałych przez polską mniejszość, posługiwać się w sytuacjach urzędowych językiem czeskim. Za przykład pokazał spotkanie, w którym zebrani właśnie uczestniczyli. Powiedział, że paradoksem jest, że przedstawiciele polskiej mniejszości muszą prezentować swoje racje Komitetowi Ekspertów za pośrednictwem tłumaczy czesko-angielskich, podczas gdy znalezienie tłumaczy polsko-angielskich nie stanowiłoby żadnego problemu.

Polskie media w Czechach

Następnie omówiono zagadnienia związane z polskimi mediami w Czechach. Józef Szymeczek, wiceprezes Kongresu Polaków oraz Helena Legowicz, prezes PZKO, przedstawili, jaki jest stan polskojęzycznych mediów, takich telewizja, radio i prasa. Poinformowali Komitet, że polskie redakcje w czeskim radiu i telewizji są finansowane z budżetu państwa. Zwrócono jedynie uwagę, że w ostatnim czasie etaty w polskiej redakcji telewizji czeskiej zostały zredukowane z trzech do jednego.

Wskazano natomiast, że trudniejsza jest sytuacja finansowa polskojęzycznej prasy – „Zwrotu” i „Głosu”, których wydawcami są odpowiednio PZKO i KP. Fundusze na prowadzenie redakcji są częściowo pozyskiwane z dotacji. Józef Szymeczek zwrócił uwagę, że dotacje na działalność polskiej prasy są niewystarczające oraz że są wypłacane za późno. Helena Legowicz przyznała, że budżet w programach dotacyjnych z Ministerstwa Kultury Republiki Czeskiej nie tylko nie został zwiększony, ale wręcz został zmniejszony w przeciągu ostatnich dwudziestu lat. Prezes PZKO dodała, że gdyby nie dotacje z Polski, miesięcznik „Zwrot” nie mógłby być wydawany. Józef Szymeczek wskazał, że lepsze dla funkcjonowania polskich redakcji byłoby przyzwanie dotacji co trzy lub pięć lat, a nie – jak to jest teraz – co roku.

Na koniec przedyskutowano również zagadnienia związane z organizacją wydarzeń kulturalnych. Prezes Helena Legowicz zauważyła, że choć jest możliwość pozyskiwania funduszy z różnych programów dotacyjnych, to informacja o przyznaniu funduszy przychodzi bardzo późno, co utrudnia działalność poszczególnych miejscowych kół PZKO. Poruszono również kwestie dotyczące ostatniego spisu ludności w Republice Czeskiej.