Dziś obchodzimy Europejski Dzień Pamięci Ofiar Nazizmu i Stalinizmu. 83 lata temu podpisano pakt Ribbentrop-Mołotow

W nocy z 23 na 24 sierpnia 1939 r. w Moskwie podpisano pakt o nieagresji pomiędzy Związkiem Sowieckim a III Rzeszą. Porozumienie zostało zawarte przez ministrów spraw zagranicznych: Wiaczesława Mołotowa i Joachima von Ribbentropa.

Jego integralną częścią był „najściślej tajny” protokół dodatkowy określający podział „sfer wpływów” obu mocarstw w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Niemcy i ZSRR, pomimo zawartych wcześniej z Polską układów o nieagresji, zaplanowały w nim rozbiór terytorium Rzeczpospolitej. Miał on nastąpić „w drodze przyjacielskiej zgody” mniej więcej „wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu”. Finlandia, Estonia, Łotwa i rumuńska Besarabia miały przypaść ZSRR. Niemcy przyłączali natomiast do swojego państwa Wolne Miasto Gdańsk oraz Litwę.

IV rozbiór Polski

III Rzeszy zależało na uzyskaniu czasowego porozumienia z ZSRR, celem izolacji Polski na arenie międzynarodowej. Podpisanie paktu przez stronę sowiecką oznaczało natomiast zgodę Moskwy na niemiecką agresję na Polskę, przy jednoczesnym współudziale Armii Czerwonej w rozbiorze jej terytorium. Wydarzenie to faktycznie oznaczało zaplanowanie IV rozbioru Polski.

Stalin wyjaśnił przyczyny podjęcia takiej decyzji na posiedzeniu Biura Politycznego WKP(b) w dniu 19 sierpnia:

Jeżeli zawrzemy układ o wzajemnej pomocy z Francją i Wielką Brytanią, Niemcy zrezygnują z Polski i zaczną szukać modus vivendi z państwami zachodnimi. Wojnie się zapobiegnie, ale w przyszłości wydarzenia mogą przyjąć obrót niebezpieczny dla ZSSR. Jeżeli przyjmiemy propozycję Niemiec i zawrzemy z nimi pakt o nieagresji, Niemcy, oczywiście, napadną na Polskę, a wtedy przystąpienie do tej wojny Francji i Anglii będzie nieuniknione. Europę Zachodnią ogarną poważne niepokoje i zamieszki. W tych warunkach będziemy mieli duże szanse pozostania na uboczu konfliktu i przystąpienia do wojny w dogodnym dla nas momencie (…).

Towarzysze!

W interesie ZSSR – Ojczyzny Mas Pracujących, jest, by wojna wybuchła pomiędzy Rzeszą i kapitalistycznym blokiem angielsko-francuskim. Należy zrobić wszystko, żeby ta wojna ciągnęła się jak najdłużej, po to, by obie strony nawzajem się wyniszczyły. Właśnie dlatego powinniśmy się zgodzić na zawarcie zaproponowanego przez Niemcy paktu, i pracować nad tym, by ta wojna, gdy już zostanie wypowiedziana, trwała jak tylko można najdłużej.

Pakt Ribbentrop-Mołotow faktycznie oznaczał zawarcie sojuszu dla wojny

Symbolem współpracy niemiecko-sowieckiej stała się wspólna defilada obu wojsk 22 września w Brześciu nad Bugiem, zorganizowana przy okazji przekazania miasta Sowietom przez III Rzeszę. Niedługo potem zmieniono część postanowień zawartych w sierpniu, pozostawiając Litwę w sferze wpływów ZSRS, przesuwając natomiast obszar niemieckiej okupacji w Polsce z linii Wisły aż po rzeki Bug i San.

Zmowa Hitlera i Stalina z 23 sierpnia 1939 r. otwierała Niemcom i Związkowi Sowieckiemu drogę do wspólnej zbrojnej napaści na Polskę. Pakt Ribbentrop-Mołotow faktycznie oznaczał zawarcie sojuszu dla wojny.

Źródło: Polonijna Agencja Informacyjna