Filigranowe cudeńka na wystawie. W Cieszynie można obejrzeć wystawę biżuterii do stroju cieszyńskiego

CIESZYN / Misterne ozdoby do stroju cieszyńskiego wykonane w technice filigranu, czyli hoczki, pasy, napierśniki, guzy, klamry, spinki, pierścionki i naszyjniki z XIX i XX wieku oglądać można do końca października w Centrum Folkloru Śląska Cieszyńskiego w Domu Narodowym w Cieszynie na  ekspozycji nazwanej „Filigranowe Piękno — wystawa ozdób stroju cieszyńskiego“.

Kurator wystawy Agnieszka Pawlitko przypomina, iż filigran to pracochłonne i misterne rzemiosło, wymagające sporej precyzji, cierpliwości oraz zmysłu artystycznego. Cieszyńska filigranowa biżuteria, znana od XVIII wieku,  jest stałym elementem stroju cieszyńskiego i występuje tylko na Śląsku Cieszyńskim.  

 – Prezentujemy biżuterię, która powstała w XIX i XX wieku i wykonana została przez najbardziej znanych twórców, a zaznaczyć trzeba, że są to już nieżyjący złotnicy. Należeli do nich  Eugeniusz Hass, Antoni Wybraniec, Emil Wotke. Augustyn Kopieczek, Ignacy Lepszy, Józef Friedrich, który miał warsztat w Czeskim Cieszynie, Józef Kodela, Adolf (Franciszek) Horak, Kazimierz Wawrzyk. Wiadomo, że na Wyższej Bramie w Cieszynie działa warsztat złotniczy pana Wiktora Pieczonki, w którym jeszcze powstaje ta misterna biżuteria — mówi Agnieszka Pawlitko.

Wystawa ze zbiorów prywatnych Leszka Gańczarczyka

Na ekspozycji podziwiać można ponad sto hoczków, dwa pasy filigranowe, jeden z nich to cieszyński, a drugi, co jest niespodzianką, pięknie zdobiony filigranem pas bałkański. Kolejno są to napierśniki,  piękne dziewiętnastowieczne perły jabłonkowskie, czyli naszyjniki z filigranu, które kobiety zakładały do stroju jabłonkowskiego, guzy, klamry, spinki, pierścionki. 

– Ciekawostką są łańcuszki do zegarka, które zakładało się do stroju cieszyńskiego i które umieściliśmy w  zabytkowej minitrówle. Uzupełnieniem całości są dawne żywotki  z XIX i początku XX wieku haftowane srebrną i złotą nicią, suknie cieszyńskie, czepce, a także stare zdjęcia przedstawiające mieszkańców Cieszyna i okolic  pokazujące, w którym miejscu  ten filigran powinien się znajdować.  W gablotach znajdują się również książki dotyczące problematyki danego tematu.

Biżuteria prezentowana na wystawie pochodzi z prywatnych zbiorów Leszka Gańczarczyka, członka, założyciela i wieloletniego działacza Cieszyńskiego Klubu Hobbystów. – Pan Leszek od wielu lat zbiera filigran, żywotki, czepce i wszystko, co związane jest ze strojem cieszyńskim. Obecnie zgodził się swoją wspaniałą kolekcję pokazać – mówi Agnieszka Pawlitko.

Emilia Świder