Polacy światu. Zbigniew Ziembiński

BRAZYLIA/ Twórcą nowoczesnego teatru brazylijskiego był Polak Zbigniew Ziembiński (1908 – 1978), który karierę teatralną i filmową rozpoczął w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W Brazylii, w Rio de Janeiro, wylądował uciekając przed II wojną światową.

Zbigniew Ziembiński urodził się w podkrakowskiej Wieliczce. Pochodził z typowo mieszczańskiej rodziny, co miało wpływ na rodzaj sztuki, jaką preferował. Uwielbiał dramat mieszczański, podkreślając, że przeżył go na własnej skórze. O tym, że zostanie aktorem podobno zadecydował już w wieku 12 lat, kiedy to zagrał w szkolnym spektaklu „Dziadów”. Studiował literaturę na Uniwersytecie Jagiellońskim i już w trakcie studiów zaczął występować na deskach Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Jeszcze w Polsce pracował jako aktor i reżyser w Krakowie, Wilnie i Warszawie.

Gdy mając 33 lata znalazł się w Brazylii, początkowo nie mówił po portugalsku. Nawiązał kontakt ze środowiskiem teatralnym, zaczął jako oświetleniowiec, a w 1943 roku wyreżyserował spektakl „Suknia ślubna” Nelsona Rodriguesa.

To właśnie ten spektakl okrzyknięto momentem przełomowym w historii teatru brazylijskiego, a Ziembińskiego „ojcem współczesnego teatru brazylijskiego”. Znawcy teatru brazylijskiego mówią, że „W środowisku teatralnym zwykło się mówić o okresie „przed i po Ziembińskim”.”.

Proponował bowiem rozwiązania inscenizacyjne, metody reżyserskie i repertuar, o których wcześniej w Brazylii nie słyszano. W czasie pierwszych sześciu lat pobytu w Brazylii wyreżyserował dziesięć spektakli, a w sześciu również zagrał jako aktor.

Scena z przedstawienia”Wir” w Teatrze Narodowym w Warszawie, 1933. Na zdjęciu: Mieczysława Ćwiklińska w roli Elo oraz reżyser spektaklu Zbigniew Ziembiński jako Nicky, fot. Zakład Fotograficzny Jan Malarski i S-ka s. z o.o / www.audiovis.nac.gov.pl (NAC)

Mimo że w 1963 roku na pół roku wrócił do Polski, gdzie wystawił dwa brazylijskie spektakle we własnym tłumaczeniu w Krakowie i Warszawie, to jednak zdecydowanie kojarzony jest jako człowiek teatru brazylijskiego.

A w jego nowej ojczyźnie pamięta się, że był Polakiem. Na jego grobie w Rio de Janeiro widnieje napis po portugalsku „O pai polones do moderno teatro brasileiro” („Polski ojciec nowoczesnego teatru brazylijskiego”).

(indi)