Kiedy obchodzimy Wielkanoc?

Wielkanoc to najważniejsze i najstarsze święto chrześcijańskie. Data tego święta jest ruchoma i co roku przypada na inny dzień. Kiedyś ustalenie daty Wielkanocy było problematyczne i niedokładne. Stan ten uporządkował dopiero pierwszy sobór nicejski, który zwołał cesarz  Konstantyn Wielki do Nicei w Bitynii w 325 roku. 

Większość zebranych w Nicei biskupów poparła świętowanie Wielkanocy w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, przyjąwszy za początek wiosny dzień 21 marca. Na soborze tym postanowiono również, że Wniebowstąpienie, Zielone Świątki i Boże Ciało mają przypadać odpowiednio na 39, 49 i 60 dzień po Wielkanocy. 

Z postanowień soboru nicejskiego wynika, że Wielkanoc może przypadać tylko między 22 marca a 25 kwietnia. Najwcześniej może ona przypaść na 22 marca, jeżeli 21 jest sobotą i w dniu tym zachodzi pełnia Księżyca. Najpóźniej zaś Wielkanoc może przypaść, gdy pełnia Księżyca zachodzi 20 marca i dzień ten jest sobotą, wtedy pierwsza wiosenna pełnia przypada na niedzielę 18 kwietnia, a Wielkanoc na następną niedzielę 25 kwietnia.

Wzór matematyczny na obliczanie daty Wielkanocy wprost z liczby oznaczającej dowolny rok podał słynny matematyk, fizyk i astronom Carl Friedrich Gauss (1777 – 1855).

Na powierzchni Ziemi różnica czasów dwóch miejscowości równa się różnicy długości geograficznych tych miejscowości. Wobec tego przyjmując za podstawę świąt ruchomych chwilę pełni Księżyca, należy odnieść ją do pewnego południka, gdyż święta te mogłyby na innych południkach przypadać na inne daty. Z tego powodu na soborze nicejskim postanowiono, że ogłaszanie daty Wielkanocy należy do patriarchy aleksandryjskiego.

Z biegiem czasu wyznaczanie tej daty przeszło na papieży, a papież Klemens XI nakazał w rzymskim kościele S. Maria degli Angeli wykreślić południk i względem niego odnosić chwilę pełni wiosennej Księżyca, służącą do wyznaczania daty Wielkanocy.

Tzw. Linea Clementina – linia rzymskiego południka została odsłonięta w 1702 roku przez królową Marysieńkę Sobieską. Upamiętnia to mosiężna tabliczka znajdująca się obok tego południka.

Roman Strzondała