W Klubie Dyskusyjnym omawiano kody językowe Zaolzia

KARWINA / W Klubie Dyskusyjnym Oddziału Literatury Polskiej Biblioteki Regionalnej w Karwinie-Frysztacie w czwartek 10 stycznia odbyło się spotkanie z doc. Ireną Bogocz, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Ostrawskiego. Temat brzmiał „Język polski Zaolzian – teoria i fakty”.

Spotkanie poświęcone było różnym kodom językowym na Zaolziu, nie tylko językowi polskiemu, ale i czeskiemu, gwarze oraz, jak stwierdziła prelegentka, fenomenowi językowemu, jakim jest mowa „po naszymu”. Irena Bogocz od trzydziestu lat zajmuje się sytuacją językową na Zaolziu. Na wstępie przypomniała, jak przez wieki kształtowały się granice Śląska Cieszyńskiego, podkreślając, że granicy państwowej nie wolno utożsamiać z granicą etniczną.

Omówiła kwestie narodowościowe, dzieje języków używanych w tym regionie od średniowiecza. – Języki trzeba omawiać na tle wydarzeń historycznych – wyjaśniła, wyliczając języki urzędowe, obok których przez cały czas istniał język potoczny, słowiański, którego podstawą była gwara południowośląska. Mówiła o normie gwary zachodniocieszyńskiej. Tłumaczyła, w jaki sposób do tej gwary odnosili się naukowcy w XX wieku.

Stwierdziła, że obecnie polszczyzna Polaków mieszkających na Zaolziu nie jest językiem codziennej komunikacji. Jest językiem szkolnym, symbolicznym, który wyraża fakt, że są mniejszości polską w Republice Czeskiej. Ale właściwie posługują się mową, która zawiera wiele elementów z różnych języków. Podała przykłady błędów, na przykład wyrażeń dosłownie tłumaczonych z języka czeskiego.

Podkreśliła rozróżnienie terminów gwara oraz mowa „po naszymu”. – Nie utożsamiam gwary z mową „po naszymu” – stwierdziła. – Gwara ma swoją tradycję, swoją normę i jest właściwie zamkniętą odmianą językową. W gwarze nie można się już dzisiaj wypowiadać. Natomiast mowa „po naszymu” to potoczność, która nie ma normy, jest otwarta i może przyjmować w odróżnieniu od gwary postać bardziej czeską lub bardziej polską.