CIESZYN / Słuchacze, którzy przyszli do Książnicy cieszyńskiej 29 czerwca na kolejne spotkanie z cyklu „Cymelia i osobliwości w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej” wysłuchać mogli wykładu Rafała Cholewy na temat najstarszej prasy ewangelickiej na Śląsku Cieszyńskim.
W drugiej połowie XIX zniesienie ucisku religijnego, jak również ożywienie narodowe wraz z towarzyszącym mu ogólnym postępem na polu kultury i oświaty przyczyniły się do zwiększenia aktywności społeczności ewangelickiej Śląska Cieszyńskiego, co z kolei znalazło swoje widoczne odzwierciedlenie w wydawanej przez nią prasie. I tak, w 1862 roku, zaczął ukazywać się „Rocznik Ewangelicki poświęcony sprawom kościoła i szkoły” – pierwsze polskie periodyczne wydawnictwo ewangelickie, które inaugurowało nowy okres w działalności czasopiśmienniczej ewangelików.
Natomiast pierwszym czasopismem ewangelicko-augsburskim wydawanym na Śląsku Cieszyńskim był „Zwiastun Ewangeliczny”. Prasa tamtego okresu odzwierciedlała też ostrą rywalizację o wpływy pośród śląskich ewangelików. – W roku 1876 zaczął wychodzić w Cieszynie „Nowy Czas”, czasopismo założone przez ks. dr Teodora Haase, pastora z Bielska oraz morawsko-śląskiego superintedenta Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Periodyk ten miał na celu przeciwdziałanie procesowi ogólnego przebudzenia polskiej świadomości narodowej, w związku z czym, choć wydawany był w języku polskim, przenikał go duch niemiecki, ślązakowski. Jego adresatem była w pierwszym rzędzie społeczność ewangelicka Śląska Cieszyńskiego o orientacji proniemieckiej, wśród której osłabiać miał świadomość charakterystyczną dla polskiego ruchu narodowego – wyjaśniał prelegent dodając, że pismo to ostro rywalizowało z „Przyjacielem Ludu” ks. Michejdy ukazującym się od 1885 roku.
Największą perełką prelekcji było pierwsze czasopismo ewangelickie, które powstało i zaczęło wychodzić na Śląsku Cieszyńskim. – Był to „Ewangelik” z 1867 roku, który wydawał ks. Jerzy Heczko, autor kancjonału w języku polskim, a miejscem wydania jest Ligotka Kameralna – wyjaśnia Cholewa. Był to dwutygodnik i na nim wzorowało się następne z omawianych czasopism – „Przyjaciel Ludu”. Sam „Ewangelik” wychodził tylko dwa lata. Przy jego wydawaniu współpracował też pastor z Nawsia Franciszek Michejda. – A „Przyjaciel Ludu” to też czasopismo związane z Zaolziem, bo też było wydawane w Nawsiu przez księdza pastora Franciszka Michejdę, współpracował z nim jego brat – pastor z Bystrzycy – dodał Cholewa poproszony o wskazanie zaolziańskich akcentów w omawianym temacie. Trzecim pastorem z nimi współpracującym był Jan Boruta ze Starych Hamrów koło Ostrawicy.
Większość omawianych czasopism, za wyjątkiem „Zwiastuna Ewangelicznego”, jest dostępna online w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. – Biblioteka Śląska zamieściła część „Zwiastuna Ewangelicznego”, ale nie mają tych pierwszych numerów, które dostępne są w Książnicy, ale nie zdigitalizowane – wyjaśnia Cholewa.
(indi)
Tagi: Cymelia i osobliwości
Komentarze
