14 stycznia 2025 w ramach misji Transporter 12 rakietą Falcon 9 został wyniesiony na orbitę okołoziemską najmniejszy polski satelita HYPE. Na swoim profilu facebookowym przedstawiciele koła naukowego SatLab AGH już poinformowali, że z powodzeniem udało się uruchomić i nawiązać obustronną łączność z satelitą HYPE. To ogromny sukces polskich studentów z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Start satelity
Satelita HYPE został wyniesiony na orbitę okołoziemską 14 stycznia 2025 z bazy Vandenberg w Kalifornii na pokładzie systemu nośnego Falcon 9 firmy SpaceX w ramach misji Transporter-12, w trakcie której wyniesiono ogółem 131 satelitów pochodzących od klientów z różnych części świata. To dwunasta dedykowana misja prowadzonego przez firmę Elona Muska programu wynoszenia na orbitę małych satelitów SmallSat Rideshare.
Poszczególne satelity misji Transporter-12 są kolejno umieszczane na orbicie okołoziemskiej. Polski satelita HYPE będzie poruszał się po orbicie o wysokości 525 kilometrów nad Ziemią, a więc nieco wyższej niż Międzynarodowa Stacja Kosmiczna ISS, która krąży wokół Ziemi na wysokości w przybliżeniu 400 kilometrów.
23 stycznia 2025 z powodzeniem udało się uruchomić i nawiązać obustronną łączność z satelitą za pomocą stacji naziemnej w Krakowie – rozpoczęła się misja HYPE. Telemetria potwierdziła pomyślne rozłożenie anteny, dodatni bilans energetyczny oraz zgodność pomiarów temperatury z wcześniejszymi symulacjami. Misja satelity HYPE potrwa około pół roku. W trakcie tego okresu urządzenie zaprezentuje swoje możliwości technologiczne i edukacyjne.
Najmniejszy polski satelita
HYPE to satelita w standardzie PocketQube (masa nie większa niż 250 gramów) o wymiarach 5 × 5 × 5 centymetrów, co czyni go najmniejszym tego typu obiektem skonstruowanym w Polsce. Został opracowany przez studentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, działających w ramach Koła Naukowego SatLab AGH we współpracy z Centrum Technologii Kosmicznych AGH. Jest to pierwszy satelita w pełni stworzony przez studentów, jak również najmniejszy zbudowany do tej pory w Polsce. Stanowi kamień milowy w polskim sektorze kosmicznym i jest symbolem innowacyjności i determinacji młodych inżynierów.
Na pokładzie studenckiego satelity HYPE znajduje się innowacyjny zminiaturyzowany spektroskop w zakresie pasma UV-VIS, który ma wymiary zaledwie 2,5 centymetrów sześciennych. Jest to najmniejszy tego typu przyrząd naukowy w przestrzeni kosmicznej, który zostanie wykorzystany do analizy smogu świetlnego w światowych metropoliach, z równoczesnym ocenianiem postępu wymiany sodowych lamp ulicznych na ekologiczne, przyjazne środowisku lampy LED. Dalsze cele misji to stworzenie algorytmów monitorujących kondycję lasów tropikalnych oraz badających skutki erupcji wulkanów.
Kolejnym instrumentem jest system wizyjny oparty na miniaturowej kamerze zamontowanej na składanym ramieniu i skierowanej w kierunku samego satelity (odpowiednik kosmicznego selfie sticka). Pozwoli to na stałe monitorowanie stanu wizualnego satelity wraz z podglądem Ziemi w tle. Ponadto, na widocznej ścianie satelity jest zamontowany ekran, który umożliwi wyświetlanie w kosmosie treści stworzonych przez jednostki edukacyjne z całej Polski. Możliwość wykonania zdjęcia materiałów widocznych na orbicie pozwoli na efektywne propagowanie i popularyzację polskich osiągnięć w dziedzinie technologii kosmicznych wśród najmłodszych pasjonatów tematyki kosmicznej.
Koło Naukowe SatLab AGH
Koło Naukowe SatLab AGH powstało w kwietniu 2023. Zespół liczy kilkadziesiąt osób studiujących na różnych wydziałach uczelni i został podzielony na sekcje odpowiedzialne za poszczególne podsystemy satelity, takie jak komputer pokładowy, kontrola orientacji, instrumenty naukowe, zasilanie czy komunikacja.
Rozwijanie i dokumentowanie opisanej technologii ma umożliwić członkom zespołu zdobycie nowych umiejętności, które zostaną w przyszłości wykorzystane do kolejnych misji kosmicznych, a wyniki badań przeprowadzonych za pomocą satelity posłużą naukowcom z AGH do badania postępujących zmian klimatycznych i degradacji środowiska naturalnego. Będą miały również znaczący wkład w rozbudowę postępującej ścieżki miniaturyzacji.
Zespół ma również w planie zrealizowanie praktycznych warsztatów naukowych, podczas których twórcy i operatorzy satelity pozwolą uczniom na dokładniejsze poznanie misji, jej założeń i architektury oraz na wejście w interakcję z HYPE’em poprzez komunikację radiową. Między innymi do tego celu członkowie koła naukowego SatLab AGH zainstalowali na dachu budynku Centrum Technologii Kosmicznych antenę do komunikacji z satelitą HYPE. Antena ma średnicę 4,5 metra i wykorzystuje radia definiowanego software’owo.
Młodzi naukowcy i inżynierowie z AGH mają ambicję przeprowadzać własne badania orbitalne oraz stworzyć podwaliny pod rozwój zawodowy przyszłych polskich specjalistów w dziedzinie astronautyki i inżynierii satelitarnej w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Osiemnasty polski satelita
Sukces studentów koła naukowego SatLab AGH jest niepodważalny. To kolejny przykład tego, że młodzi naukowcy i konstruktorzy z Polski mogą brać udział w zaawansowanych projektach kosmicznych oraz dawać w tym zakresie przykład innym krajom.
Opisywany satelita HYPE jest już osiemnastym polskim satelitą. Pierwszy polski sztuczny satelita PW-Sat został wyniesiony w przestrzeń kosmiczną w 2012 roku z europejskiego kosmodromu w Gujanie Francuskiej. Został zaprojektowany i zbudowany przez studentów Politechniki Warszawskiej. Drugi w historii polski satelita (pierwszy naukowy) trafił na orbitę dwa lata później w 2014 roku. BRITE-PL Lem został zbudowany przez Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk.
W ciągu następnych lat na orbitę trafiały kolejne satelity zaprojektowane i zbudowane w Polsce. Powyżej znajduje się infografika – kalendarium przygotowane przez Polską Agencję Kosmiczną POLSA.
Źródło: AGH, POLSA
