Dziś początek astronomicznej jesieni. Dni będą coraz krótsze

Dziś 22 września 2024 po południu, dokładnie o godzinie 14:44 u nas obowiązującego czasu, Słońce przetnie równik niebieski w drodze na południe i tym samym na północnej półkuli Ziemi rozpocznie się astronomiczna jesień. Noc zacznie uzyskiwać dominację nad dniem każdej kolejnej doby aż do kulminacji podczas grudniowego przesilenia zimowego.

Przez całe lato wysokość Słońca nad horyzontem malała, a dni stawały się coraz krótsze. Słońce w swej wędrówce po ekliptyce podążało ku równikowi niebieskiemu, nad którym znajdzie się dziś dokładnie o godzinie 14:44 czasu środkowoeuropejskiego letniego. Słońce osiągnie tak punkt Wagi (punkt równonocy jesiennej), co oznacza, że następnie przejdzie z półkuli północnej nieba na południową i tym samym rozpocznie się u nas (na półkuli północnej) astronomiczna jesień, na półkuli południowej astronomiczna wiosna. Na półkuli północnej jesień potrwa aż do momentu przesilenia zimowego, czyli do 21 grudnia 2024.

Można dokładnie określić strony świata

Podczas równonocy (jesiennej i wiosennej) Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie i zachodzi dokładnie na zachodzie. A więc obserwując dziś (lub nawet jutro czy pojutrze) zachód Słońca, które na naszych terenach zachodzi około godziny 18:43, możemy dla miejsca obserwacji określić dokładnie zachodni kierunek. Podobnie jutro wschodzące Słońce (około godziny 6:32) określi nam dokładnie wschodni punkt na horyzoncie.

Zrównanie dnia z nocą

Równonoc jesienna, czyli dzień, w którym zrówna się z nocą, oznacza, że długość dnia i nocy wynosi równo po 12 godzin. Jednak ze względu na refrakcję atmosferyczną podnoszącą pozornie obiekty położone blisko linii horyzontu (ma to wpływ na obserwowany moment wychylenia tarczy słonecznej zza horyzontu) faktyczne zrównanie dnia z nocą na półkuli północnej ma miejsce kilka dni później, zaś na półkuli południowej kilka dni wcześniej. Zatem dokładne zrównanie długości dnia z nocą przypadnie dla nas dopiero na 25 września. Od tej pory to noce będą już dłuższe od dni, a przewaga nocy w długości trwania nad dniami rosnąć będzie dalej aż do przesilenia zimowego, które nastanie 21 grudnia 2024.

Polska złota jesień

Babie lato, złota polska jesień to jesienny okres słonecznej i ciepłej pogody w czasie utrzymywania się układu wyżowego nad Europą Środkową. Rozpoczyna się, kiedy drzewa zmieniają zieloną szatę na tę w różnych odcieniach żółtego czy czerwonego. Jest to spowodowane mniejszą ilością światła słonecznego docierającego o tej porze roku do naszej szerokości geograficznej, a także obniżającą się temperaturą. Ma to wpływ na całą przyrodę.

Dla drzew i krzewów zbliżający się czas zimowego odpoczynku jest sygnałem do zaprzestania produkcji chlorofilu, który uczestniczy w procesie fotosyntezy i jest odpowiedzialny za zielony kolor liści. Wówczas dominującą rolę w kolorystyce liścia zaczynają grać karotenoidy – jest to grupa barwników roślinnych nadających im między innymi żółty kolor. (Karotenoidy to związki chemiczne, które występują również np. w marchewce, dyni czy papryce).

Park czy las w jesiennej odsłonie potrafi zachwycić różnorodnością mieniących się odcieni barw. Jednak gdy wystąpią pierwsze przymrozki, silny wiatr czy deszcz, liście szybko opadną i nam pozostanie czekać do wiosny, gdy drzewa znów się zazielenią.

Mimozami jesień się zaczyna

Każda pora roku jest wyjątkowa, a rozpoczynająca się dziś jesień astronomiczna wreszcie umożliwia ulubione przez wielu szuranie opadniętymi liśćmi podczas romantycznych spacerów.

Nawłoć pospolita

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea), zwana zwykle polską mimozą, złotą dziewicą czy złotnikiem, jest najpopularniejszym przedstawicielem gatunku. Roślina należy do rodziny astrowatych. Pochodzi z Azji Mniejszej, skąd została sprowadzona do innych rejonów świata. W Anglii uprawiana jest jedynie jako roślina lecznicza. W XVI i XVII wieku wykorzystywano ją do gojenia ran oraz jako lek na paradontozę i kamienie nerkowe. W Polsce rośnie często przy drogach, na zboczach, brzegach pól i w zaroślach. Obecnie cieszy się ogromnym zainteresowaniem, a jej kwitnące późnym latem kwiaty zapowiadają nadejście jesieni.