29 lutego to wyjątkowy dzień. Zdarza się raz na cztery lata i ma zrównać różnicę między naszym kalendarzem a cyklami naturalnymi wynikającymi z podwójnego ruchu Ziemi – ruchu obrotowego dookoła własnej osi i ruchu obiegowego dookoła Słońca, które są niewspółmierne.
Rok 2024 jest więc rokiem przestępnym, co oznacza, że ma 366 dni, zamiast zwykłych 365. Jeden dodatkowy dzień przypada na koniec lutego. Luty w roku przestępnym ma 29 dni, zamiast 28.
Czym jest kalendarz?
Kalendarzem nazywamy zbiór wiadomości i przepisów dotyczących rachuby czasu, ze szczególnym uwzględnieniem dat, na które przypadają święta. Kalendarzowa rachuba czasu jest oparta na okresach, których podstawą są zjawiska astronomiczne. Najważniejsze z tych okresów to rok, miesiąc i dzień. Rok jest określony przez obieg Ziemi dookoła Słońca, miesiąc przez ruch Księżyca dookoła Ziemi, dzień zaś przez obrót Ziemi dookoła swej osi. Oprócz tego używa się powszechnie okresu siedmiodniowego, zwanego tygodniem.
Z astronomicznego punktu widzenia reguły takiego czy innego kalendarza zmierzają do pogodzenia co najmniej dwóch różnych skal czasowych opartych na niewspółmiernych okresach astronomicznych – rok nie może być wyrażony przez całkowitą liczbę dni i tym samym przez całkowitą liczbę tygodni i miesięcy. W kalendarzu księżycowym należy pogodzić dnie z miesiącem synodycznym (odstęp czasu między dwoma kolejno po sobie następującymi nowiami Księżyca), który ma ich 29,5306. Trzeba przy tym pamiętać, że każdy konkretny miesiąc kalendarzowy ma mieć całkowitą liczbę dni. W kalendarzu słonecznym natomiast szukamy reguł wyrażających rok kalendarzowy całkowitą liczbą dni tak, by po długich okresach stosowania tych reguł otrzymywać na średnią liczbę dni w roku kalendarzowym wartość bliską rokowi zwrotnikowemu (czas upływający między dwiema kolejnymi równonocami wiosennymi), który ma w przybliżeniu 365,2422 dni.
Historia kalendarza
Największą zasługę na polu rachuby czasu położyli Egipcjanie, którzy przed 5000 laty (w III tysiącleciu przed naszą erą) już stosowali kalendarz słoneczny. Jako długość roku kalendarzowego w Egipcie przyjmowano 365 dni dzieląc rok na 12 równych miesięcy po 30 dni z dodatkiem 5 dni. Kalendarz egipski był podstawą dla późniejszego kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego.
W 45 roku przed naszą erą Juliusz Cezar wprowadził zasadniczą reformę kalendarza rzymskiego. Po trzech latach zwyczajnych liczących po 365 dni postanowiono dodawać rok przestępny liczący 366 dni. W ten sposób średnia długość roku kalendarzowego (kalendarza juliańskiego) wynosiła 365,25 dni. Miesiące od I wieku naszej ery otrzymały liczbę dni, jaka jest w użyciu obecnie. Przyjęto zasadę, że w roku zwyczajnym luty ma 28 dni, w roku przestępnym 29 dni. Później przyjęto regułę, że rok jest przestępny, jeżeli jego liczba jest podzielna przez cztery.
Kalendarz gregoriański
Wskutek przesuwania się daty równonocy wiosennej w 1582 roku papież Grzegorz XIII przeprowadził reformę kalendarza. Od imienia papieża nazwano go później gregoriańskim. W celu zbliżenia średniej długości roku kalendarzowego do roku zwrotnikowego postanowiono w czterechsetleciu liczyć nie 100 lecz 97 lat przestępnych, a mianowicie spośród lat wyrażających się w pełnych setkach uważać za przestępne tylko te, których liczba setek jest podzielna przez cztery. A więc rok 1600 i 2000 był przestępny, a lata 1700, 1800 i 1900 w nowej gregoriańskiej rachubie kalendarzowej były latami zwyczajnymi.
Kalendarz gregoriański jest obecnie powszechnie stosowany. W kalendarzu tym średnia długość roku wynosi 365,2425 dni. Rok kalendarzowy jest średnio tylko o 26 sekund dłuższy od roku zwrotnikowego, wskutek czego różnica o jedną dobę powstanie po upływie przeszło trzech tysięcy lat. Reforma gregoriańska sprawiła, że długość roku kalendarzowego jest prawie równa długości roku zwrotnikowego.
Kiedy obchodzą urodziny osoby urodzone 29 lutego?
Polskie prawo wskazuje, że jeżeli w danym roku nie ma 29 lutego, wszystkie związane z nim terminy przypadają dzień wcześniej. Czyli pieniądze pożyczone od banku na rok, 29 lutego musimy oddać do końca 28 lutego roku następnego. Osoby, które urodziły się 29 lutego o rok starsze stają się 28 lutego.
W Polsce 29 lutego, czyli w dzień, który występuje w kalendarzu raz na cztery lata, urodziło się około 26 tysięcy osób. Dziś prawdopodobnie świętują swoje urodziny z poczwórną siłą.
Zapytaliśmy jedną z osób urodzonych 29 lutego 1980 roku w Słupsku, kiedy świętuje swoje urodziny, gdy w kalendarzu nie ma tej daty? – Na to mam od dawna sposób. Świętuję dwa dni, żeby wypośrodkować. Zawsze się mnie wszyscy pytają, kiedy obchodzę urodziny w takiej sytuacji, czy 28 lutego czy 1 marca, ale w związku z tym, że żadna z tych dat nie jest tą prawidłową, uznałam, że będę świętować przez dwa dni. Ale to fakt, że gdy nie ma 29 lutego w kalendarzu, to czuję się tak, jakby starzenie mnie nie dotyczyło. A gdy w końcu nadchodzi 29 luty, to rzeczywiście czuję, że w to są moje prawdziwe urodziny – zdradziła naszej redakcji Magdalena Lesiecka.
Wydarzenia 29 lutego
W historii możemy znaleźć wiele interesujących wydarzeń, których faktyczną rocznicę obchodzimy 29 lutego. Między innymi w tym dniu zawiązano konfederację barską (1768 rok), zakończono budowę kolejki linowej na Kasprowy Wierch (1936 rok), czy rozegrano pierwszy oficjalny mecz reprezentacji Polski w piłce nożnej na Stadionie Narodowym w Warszawie (2012 rok).
Spośród światowych wydarzeń należy wymienić kilka. 29 lutego uchwalono konstytucję Czechosłowacji (1920 rok), Hattie McDaniel została pierwszą Afroamerykanką uhonorowaną Oscarem (1940 rok), zakończyło się czteroletnie oblężenie Sarajewa przez siły serbskie (1996 rok), miał miejsce początek puczu, który doprowadził do odsunięcia od władzy prezydenta Haiti Jean-Bertranda Aristida (2004).
Światowy Dzień Chorób Rzadkich
Od 2008 roku 29 lutego obchodzimy Światowy Dzień Chorób Rzadkich mający na celu podniesienie świadomości o chorobach rzadkich i ich wpływie na życie pacjentów wśród decydentów oraz społeczeństwa. Choroby rzadkie to choroby uwarunkowane genetycznie, często ciężkie i przewlekłe, najczęściej ujawniające się w wieku dziecięcym, ale nie tylko. Za chorobę rzadką uznaje się taką, która dotyka co najwyżej 0,05% osób w populacji. Szacuje się, że istnieje blisko sześć tysięcy chorób rzadkich, jednak z roku na rok ich lista staje się coraz dłuższa.
Przyczyny wielu chorób rzadkich nie są do dziś poznane. Są to nieomal wszystkie schorzenia uwarunkowane genetycznie, ale również te o podłożu autoimmunologicznym czy też nowotworowym.
Raper z Częstochowy
A na koniec zapraszamy do wysłuchania utworu Sariusa, reprezentanta częstochowskiej sceny hip-hopowej, który w 2021 roku wydał krążek Antihype 2. Na nim znajduje się utwór zatytułowany „29 lutego”.
