Catasticta copernicus to nowy gatunek motyla opisany niedawno jako „prezent” dla Mikołaja Kopernika od Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie z okazji 550. rocznicy jego urodzin. Mikołaj Kopernik studiował w Krakowie w latach 1491-1495 i uważany jest za najwybitniejszego wychowanka Akademii Krakowskiej – dzisiejszego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Motyl Kopernika
Catasticta copernicus to nowy gatunek motyla opisany niedawno w czasopiśmie naukowym Zootaxa przez zespół autorów, którego troje członków to pracownicy Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Występuje on wyłącznie w Andach peruwiańskich, na granicy lasu na wysokości około 3,5 tysiąca metrów nad powierzchnią morza. Catasticta to różnorodny rodzaj motyli z rodziny bielinkowatych, w którym do tej pory wyróżniono i opisano ponad 100 gatunków.
W zbiorach Centrum Edukacji Przyrodniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego przechowywane są 4 osobniki należące do nowo odkrytego gatunku, a kolejnych 11 znajduje się w innych kolekcjach w Europie. Pierwsze okazy Catasticta copernicus zostały pozyskane w 2021 roku w środkowym Peru w czasie międzynarodowej ekspedycji naukowej. Badany teren to bardzo niedostępny obszar Andów. Dostanie się w nieeksplorowane do tej pory miejsca, wymagało użycia helikoptera i zaangażowania armii peruwiańskiej.
Nazewnictwo biologiczne
Na Ziemi żyje bardzo dużo gatunków zwierząt. By łatwej je identyfikować, w pewnym momencie zaszła konieczność nadawania im „imion i nazwisk”. W celu ujednolicenia i ładu w światowym nazewnictwie biologicznym posługujemy się nomenklaturą binominalną, co oznacza, że każdy gatunek ma w nazwie dwa człony. Pierwszy to nazwa rodzaju, która określa jego pokrewieństwo z innymi gatunkami. Drugi to epitet gatunkowy mający charakter informacyjny, który jest związany z widocznymi charakterystycznymi cechami gatunku, zachowaniem, miejscem występowania czy użytecznością. Czasem jednak epitet gatunkowy jest wyrazem szacunku wobec wybitnych naukowców i ich odkryć.
Każdy badacz odkrywający nowy dla nauki gatunek posiada przywilej wybrania mu nazwy. Co ważne, nazwa raz nadana nie może być usunięta, wymazana – ślad po niej pozostaje na zawsze w literaturze naukowej. Uhonorowanie osoby poprzez zapożyczenie nazwy od jej imienia lub nazwiska jest swego rodzaju pomnikiem, którego nie można obalić. Jednak droga do stwierdzenia, że badany okaz to faktycznie nowy gatunek, bywa długa i żmudna, ponieważ wymaga ona przede wszystkim zweryfikowania i sprawdzenia we wszystkich dostępnych kolekcjach oraz literaturze informacji na temat gatunków już znanych.
Jest już ćma, osa i kret Kopernika
Wśród „kopernikańskich” nazw gatunkowych istnieje już Glaucocharis copernici, nocny motyl z rodziny wachlarzykowatych opisany w 1965 roku przez Stanisława Błeszyńskiego. Bardylis copernici tomała bladożółta osa należącą do rodziny Aphelinidae, jednego z dziewięciu opisanych obecnie gatunków rodzaju Bardylis. Kopernikańskie akcenty znajdujemy również u kopalnego gatunku kreta z terenów Polski Skoczenia copernici, datowanego na pliocen i wczesny plejstocen, a także u kilku przedstawicieli błonkoskrzydłych: Coccophagus copernicus czy Tetrastichus copernici, przedstawiciela os pasożytniczych z terenów Europy.
Źródło: UJ
