Umowa o współpracy transgranicznej obowiązuje już trzydzieści lat. Z tej okazji odbyło się spotkanie w Avionie

CZESKI CIESZYN / Od podpisania pierwszej Umowy o współpracy transgranicznej czeskich i polskich samorządów Śląska Cieszyńskiego, które odbyło się w ratuszu czeskocieszyńskim, minęło w piątek 24 marca trzydzieści lat.

Dokładnie w dniu rocznicy podpisania umowy zaprosili  włodarze Czeskiego Cieszyna do Czytelni i kawiarni AVION wszystkie te osoby z obu brzegów Olzy, które angażowały się przy podpisaniu porozumień w 1993 roku i nawiązujących do nich wspólnych działań. Inicjatorem piątkowego spotkania był Václav Laštůvka, długoletni sekretarz Euroregionu Śląsk Cieszyński – Těšínské Slezsko.

Ważna rola Huty Trzyniec

Wspomnieniom, rozmowom i dyskusjom towarzyszyły wideo projekcje upamiętniające te ważne wydarzenia. Wtenczas nie było łatwo, gdyż sytuację utrudniała istniejąca stale jeszcze granica. – Cieszyn to naturalne centrum Śląska Cieszyńskiego, jednak gospodarzem jego czeskiej części była w tym czasie Huta Trzyniecka – stwierdził Václav Laštůvka.

Na pytanie, jaką rolę odgrywała huta przy podpisaniu porozumienia, ówczesny przewodniczący zarządu spółki akcyjnej Jaroslav Raab powiedział – „To były  początki. Na potrzeby realizacji umowy niezbędny był sponsoring i zadania tego mogła się podjąć huta będąca wtenczas najbardziej znaczącym zakładem przemysłowym w tej części regionu. Wspierała projekt transgraniczny we wszystkich jego obszarach. Cieszę, że z perspektywy czasu możemy nasze działania podsumować jako bardzo udane”.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Regionalne

Umowa podpisana została pomiędzy stowarzyszeniami: Regionální rada rozvoje a spolupráce se sídlem v Třinci, Sdružení obcí regionu Karviná i Związek Komunalny Ziemi Cieszyńskiej Cieszyn, które utworzyły na terenie Śląska Cieszyńskiego Międzynarodowe Stowarzyszenie Regionalne.

Jego celem była wymiana doświadczeń i rozwijanie wzajemnie korzystnych stosunków w różnych dziedzinach począwszy restrukturyzacją przemysłu i rolnictwa,  przez rynek pracy, rozwiązywanie problemów w transporcie, ekologii i środowisku naturalnym, rozwijanie kontaktów handlowych i gospodarczych itp.

Umowa nie pod pieniądze, tylko po to, by współpracować i zbliżyć obydwa narody

Obecny na sali poseł do Parlamentu Europejskiego Jan Olbrycht, który był  w czasie podpisania porozumienia burmistrzem Cieszyna, wspominał początki współpracy. – Robiliśmy to inaczej niż w innych częściach Polski czy Europy, bo najpierw współpracowaliśmy ze sobą, a dopiero potem podpisali umowę, Na początku nie było łatwo. Jeszcze  przed powstaniem samorządu budowaliśmy wzajemne zaufanie, bo  granica rzeczywiście nas dzieliła. Potem stworzyliśmy sieć współpracy pomiędzy gminami po naszej stronie i dopiero kiedy to się udało, zaczęliśmy nawiązywać kontakty ze stroną czeską i rozmawialiśmy o współdziałaniu. Po podpisaniu umowy otwierały się przed nami inne, nowe możliwości wspólnych działań, wspólnych akcji, imprez, spotkań, programów. Wtedy nikt jeszcze nie myślał o pieniądzach europejskich. Nasza filozofia sprawdziła się i wytrzymała próbę czasu. Założyliśmy bowiem coś nie pod pieniądze, tylko po to, żeby współpracować i zbliżyć obydwa narody.

Ważne miejsce kultury

Ważne miejsce w ramach współpracy odgrywała dziedzina kultury. Gertruda Chowanioková, aktywistka Solidarności Polsko-Czechosłowackiej  przypomniała, że wspólne działania kulturalne podejmowane były już o wiele wcześniej. – Zaczęło się od teatru. Członkowie Solidarności Polsko-Czechosłowackiej Jakub Mátl i Jerzy Kronhold zaproponowali zorganizowanie wspólnego Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Na Granicy i pierwszy miał miejsce od razu w roku 1990. Od tego czasu odbywa się do dziś, zmieniając nazwę po wejściu Polski, Czech i Słowacji do Unii Europejskiej na Międzynarodowy Festiwal Teatralny Bez Granic. Kolejną wspólną ważną imprezą było Kino na Granicy, dalej Święto Trzech Braci i wiele innych. Dziś ich organizatorami są stowarzyszenia obywatelskie wspierane przez instytucje miejskie – stwierdziła Chowanioková.

Honorowe wyróżnienia

Podczas spotkania wręczono Václavowi Laštůvce oraz Lesławowi Werpachowskiemu honorowe wyróżnienie Polsko-Czesko-Słowackiej Solidarności.