Dziś nastanie przesilenie zimowe. Mamy pierwszy dzień astronomicznej zimy

Dzisiaj, czyli 21 grudnia 2022 Słońce przejdzie ze znaku Strzelca w znak Koziorożca i dojdzie do przesilenia zimowego, rozpocznie się astronomiczna zima. Mamy najkrótszy dzień w roku, a to oznacza, że każdy kolejny będzie nieco dłuższy – możemy świętować odradzanie się Słońca.

W środę 21 grudnia 2022 o godzinie 22:48 u nas obowiązującego czasu środkowoeuropejskiego nastąpi przesilenie zimowe. W momencie przesilenia zimowego Słońca góruje w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca. Przechodzi ze znaku Strzelca w znak Koziorożca i na półkuli północnej naszego globu rozpoczyna się astronomiczna zima a na półkuli południowej rozpoczyna się lato.

Astronomiczna zima u nas potrwa do momentu przejścia Słońca przez punkt Barana 20 marca 2023, kiedy to nastąpi początek astronomicznej wiosny. Na północnej półkuli zima jest najkrótszą porą roku – trwa „tylko” 89 dni i jest od lata nieomal o 5 dni krótsza.

Długość dnia i nocy

W dzień przesilenia zimowego mamy najkrótszy dzień a zatem i najdłuższą noc w roku. Słońce w Cieszynie wschodzi o godzinie 7:40 i zachodzi o godzinie 15:46. Dzień trwa tutaj tylko 8 godzin 6 minut, noc 15 godzin i 53 minut. Od tej pory noce będą coraz krótsze, a dnie coraz dłuższe, chociaż oczywiście minie jeszcze sporo czasu, zanim długość nocy i dnia się zrówna. Do końca roku dzień wydłuży się w sumie tylko o 6 minut.

Długość dnia jest uzależniona od szerokości geograficznej, na której się znajdujemy. Im dalej na północ, tym dzień jest krótszy. W Gdańsku dziś Słońce weszło o godzinie 8:04 i zachodzi o godzinie 15:22 (dzień nad Bałtykiem trwa 7 godzin i 18 minut, noc 16 godzin i 41 minut). Natomiast jeszcze dalej położonym na północ Sztokholmie Słońce wyszło o godzinie 8:43 i zachodzi o godzinie 14:48 (dzień tam trwa 6 godzin i 5 minut, noc 17 godzin i 54 minuty). Na kole podbiegunowym Słońce dziś nie wzejdzie w ogóle i przez 24 godzin będzie tam trwać noc polarna (podobnie jak wszędzie dalej na północ).

Wysokość Słońca nad horyzontem około przesilenia zimowego jest najmniejsza z możliwych. Dzienna Gwiazda cały czas przebywa nisko nad południowo-wschodnim lub w drugiej części dnia nad południowo-zachodnim horyzontem. Od dziś Słońce każdej doby zacznie wędrować coraz wyżej, co spowoduje, że dnia zacznie przybywać.

Odległość Ziemi od Słońca

Powszechne jest przekonanie, że zimą Ziemia jest dalej od Słońca niż latem. W rzeczywistości, w przypadku zimy na półkuli północnej, jest dokładnie odwrotnie. Ziemia przechodzi przez peryhelium swojej orbity (punkt najbliższy względem Słońca) na początku stycznia.

Niezależnie od tego, różnice w odległości od Słońca pomiędzy najbliższym a najdalszym punktem orbity, są na tyle niewielkie w porównaniu do średniej odległości naszej planety do Słońca, że nie mają znaczenia dla pór roku. Na zmianę pór roku wpływ ma obieg Ziemi dookoła Słońca i to najważniejsze – nachylenia osi obrotu naszej planety względem płaszczyzny orbity. Powoduje to, że warunki oświetlenia promieniami słonecznymi dla danej półkuli zmieniają się w ciągu roku, a w konsekwencji zmienia się np. średnia temperatura w danym okresie.

Świętowanie w dzień przesilenia zimowego

Dzień, w którym występuje przesilenie zimowe, jest najkrótszym dniem w roku na półkuli północnej. Po trwającym zaledwie 7-8 godzin dniu nadejdzie prawie 16-godzinna noc – najdłuższa w roku. Od dziś każdy kolejny dzień będzie się już powoli wydłużał. Najpierw o 1 sekundę, potem o 4, 8, 22 sekund. Dnia powoli, ale jednak będzie przybywało.

Od tysięcy lat w większości kultur półkuli północnej świętowano w najdłuższą noc w roku „odradzanie się Słońca”. W starożytnym Rzymie obchodzono Saturnalia, w Persji Noc Yalda, czyli narodziny Mitry (bóstwa Słońca), wśród ludów germańskich – Jul, u Słowian – Święto Godowe, na cześć powoli odradzającego się dnia, a więc zwycięstwa światła nad ciemnością. Ta noc sprzyjała przywoływaniu i czczeniu pamięć zmarłych przodków, a także rozpoczynała kolejny roczny cykl agrarny. Wiele dawnych symboli i ceremonii związanych z przesileniem zimowym przetrwało do dziś.

A my jej się nie boimy

W ubiegłym tygodniu zaskoczyły nas obfite opady śniegu i całodzienne minusowe temperatury. Astronomiczna zima w tym roku rozpoczyna się 21 grudnia a kalendarzowa o dzień później 22 grudnia. Jednak meteorologiczna zima rozpoczęła się już 1 grudnia 2022. Więc nic dziwnego, że zima już przyszła do nas. Oczywiście największą radość z śniegu mają dzieci, najmniejszą kierowcy. Cieszyć nas może tylko to, że zima jest najkrótszą porą roku dla północnej półkuli i wydłużający się dzień.

Zanim nastaną ciepłe dni z radością zaśpiewajmy sobie: