Mamy ostatni weekend marca, zatem w nocy z soboty na niedzielę (z 26 marca na 27 marca 2022 roku) znowu przestawiamy zegarki z czasu środkowoeuropejskiego (powszechnie niepoprawnie nazywanego czasem zimowym) na czas środkowoeuropejski letni. Zmiana ta jest mniej „przyjemna”, ponieważ przestawiamy zegarki z godziny 2:00 na godzinę 3:00, czyli śpimy o godzinę krócej.
Oczywiście nie musimy budzić się o godzinie 2, aby skorygować wskazania zegara, praktyczniej jest zrobić to przed pójściem spać w sobotę albo po obudzeniu się w niedzielę. Na dodatek w przypadku wielu urządzeń elektronicznych pokazujących czas, takich jak laptopy czy smartfony, nasz sprzęt samodzielnie dostosuje się do tej zmiany i nie trzeba ich nawet przestawiać ręcznie.
Następstwa ruchów Ziemi
Ruchy obrotowy i obiegowy Ziemi już miliony lat określają podstawowe rytmy biologiczne wszystkim żywym organizmom na jej powierzchni. Ruch obrotowy dookoła własnej osi powoduje zmiany dnia i nocy. Obieg dookoła Słońca wraz z nachyleniem osi obrotu powoduje zaś zmiany pór roku. Cykle te regulują dystrybucję promieniowania słonecznego na ziemską powierzchnię.
Przede wszystkim zmiana dnia i nocy określa podstawowy rytm biologiczny człowieka. Pory roku wpływają na wschody i zachody Słońca, niemniej jednak południa i północe nastają mniej więcej prawidłowo co 12 godzin.
Pozorny dzienny ruch Słońca po niebie ze wschodu na zachód jest konsekwencją ruchu obrotowego Ziemi dookoła własnej osi z zachodu na wschód.
Czas słoneczny, strefowy, urzędowy
Rytm życia ludzkiego jest ściśle związany z ruchem dziennym Słońca, jego wschodami i zachodami. Dlatego już w starożytnym Egipcie rachuba czasu oparta była na obserwowaniu ruchu dziennego Słońca. Około roku 3000 p.n.e. wprowadzono tam pojęcie godziny, dzieląc dzień na 12 godzin dziennych i noc na 12 godzin nocnych. System ten był również stosowany w Grecji, skąd go przejęli Rzymianie i Arabowie, a od nich narody europejskie czasów średniowiecza.
Dawniej każda miejscowość, miasto miało swój lokalny czas słoneczny. Górowanie Słońca (najwyższa pozycja Słońca w danym miejscu w ciągu doby) jest podstawą określania czasu słonecznego. Uznano, że górowanie Słońca na dowolnym południku jest środkiem doby, która zaczęła się w tym miejscu 12 godzin wcześniej, czyli o północy. W południe jest godzina 12.00, a cała doba dzieli się na 24 godziny.
Wynalazek i rozwój kolei żelaznej spowodował, że w całym kraju, regionie trzeba było, żeby obowiązywał jednakowy czas. Dlatego w 1884 roku podzielono całą kulę ziemską na 24 strefy tzw. czasu miejscowego – obszary powierzchni Ziemi o szerokości 15 stopni długości geograficznej, rozciągające się południkowo. W całej tak wyznaczonej strefie obowiązuje jednakowy czas (czas strefowy), który jest czasem słonecznym dla środkowego południka tej strefy.
Wg tego podziału co każde 15 stopni długości geograficznej zaczynając od Greenwich (tzn. co każdą 1/24 obwodu Ziemi) czas zmniejsza się o jedną godzinę (np. z godziny 12 na 11) w kierunku zachodnim i zwiększa się o jedną godzinę (z 12 na 13) w kierunku wschodnim.
Rozkład stref czasowych nie uwzględnia granic państwowych, zatem w niektórych przypadkach mały fragment jakiegoś państwa może znaleźć się w innej strefie czasowej, co mogłoby być źródłem różnorodnych komplikacji w funkcjonowaniu tego państwa i jego obywateli. Dlatego umowny czas obowiązujący na danym obszarze – czas urzędowy – zwykle ustalany jest w taki sposób, aby cały obszar kraju lub jednostki administracyjnej znajdował się w tej samej strefie czasowej.
Znaczna część zachodniej i środkowej Europy, w tym Polska i Czechy, znajduje się w strefie południka 15 E, w strefie czasu środkowoeuropejskiego.
Czas zimowy
Przesunięciem o 1 godzinę do tyłu czasu strefowego otrzymujemy czas zimowy. Zimowym czasem media błędnie oznaczają naturalny, strefowy czas u nas środkowoeuropejski. Pamiętajmy więc, że teraz mienimy czas środkowoeuropejski na czas środkowoeuropejski letni (przesuwamy wskazania zegarów o godzinę do przodu).
W ostatnią niedzielę w październiku przesuwając wskazówki zegarów o godzinę do tyłu, powracamy z czasu środkowoeuropejskiego letniego do czasu środkowoeuropejskiego. Tylko w przypadku, że przestawimy zegarki o dwie godziny do tyłu, otrzymalibyśmy czas zimowy (czas środkowoeuropejski zimowy).
Nie powtarzajmy błędów, które pojawiają się w mediach! Jeżeli nie znamy odpowiednich definicji, to wystarczy w Internecie wyszukać Ustawę nr 16/2004 o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, w której czytamy: „Czasem urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej jest czas środkowoeuropejski albo czas letni środkowoeuropejski w okresie od jego wprowadzenia do odwołania.”
Czas zimowy stosowany jest w Chile i Irlandii. Również w Czechosłowacji, zimą 1946/1947 zastosowano czas zimowy, kiedy od 1 grudnia 1946 do 23 lutego 1947 czas został przesunięty o 1 godzinę do tyłu w stosunku do czasu strefowego (do czasu środkowoeuropejskiego).
Zniesienie zmian czasu
Zmiana czasu strefowego na letni to temat kontrowersyjny, są zwolennicy takiego postępowania, jak i wielu przeciwników. Czas letni jest przyjmowany na kilka miesięcy i pierwotnie zakładano, że w ten sposób lepiej będzie wykorzystywane światło dzienne. Jednak obecnie proces ten jest już zbędny i nie daje korzyści np. w zużyciu energii elektrycznej, a powoduje komplikacje np. przy rozkładach jazdy (kolejowych, lotniczych).
Zmiana czasu niestety niesie ze sobą szereg nieprzyjemnych dolegliwości. W przybliżeniu jedna piąta ludności ma problem z wyrównaniem swojego podstawowego rytmu biologicznego (zegara biologicznego). Zmiana czasu wpływa na rozregulowanie naszego zegara biologicznego, co ma ogromny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, w tym na produkcję hormonów. Do tego dochodzi również gorsza koncentracja oraz rozdrażnienie. Sprzyja ona depresji. Eksperci szacują, że nasze złe samopoczucie może utrzymywać się nawet przez tydzień.
Po II wojnie światowej w Stanach Zjednoczonych czas letni różne miasta wprowadzały i odwoływały niezależnie, powodując chaos. Jeden z wodzów indiańskich skwitował cały pomysł słowami: „tylko rząd może wierzyć, że gdy utnie się stopę z góry koca i przyszyje ją u dołu, dostanie się dłuższy koc”.
Wielokrotnie mówiono już o zniesieniu zmian czasu na letni. Około 84 procent Europejczyków popiera zaniechanie tych zmian. Parlament Europejski zdecydował o zniesieniu tych zmian w 2019 roku. Na podstawie tego stanowiska od 2021 roku każde państwo członkowskie miało samodzielnie zdecydować, który czas na jego terenie będzie obowiązywał przez cały rok. Jednak pojawił się chiński wirus, dlatego wszelkie plany zostały zawieszone i chwilowo zaprzestano pracy nad tym projektem. Zmiany czasu w Unii Europejskiej będą jeszcze obowiązywały do 2026 roku.
Wschody i zachody Słońca
Dziś (26 marca 2022 r.) Słońce w Cieszynie weszło o godzinie 5:35 i zachodzi o godzinie 18:07. Jutro (w niedzielę 27 marca 2022 r.) Słońce wschodzi o godzinie 6:32 i zachodzi o godzinie 19:09. W sobotę obowiązuje jeszcze czas środkowoeuropejski, w niedzielę już środkowoeuropejski letni.
Długość dnia znacząco się nie zmieni (wzrośnie tylko o 3 minuty na 12 godz. i 35 minut) jednak wieczorem raptem mamy o godzinę „dłuższy” dzień, co jest dziwne, zaskakujące i dla wielu ludzi nieprzyjemne.
Tagi: zmiana czasu
