Dziś nastanie noc „spadających gwiazd”

W tym roku jeden z najpopularniejszych rojów meteorów Perseidy osiągnie szczyt aktywności w najdoskonalszych z możliwych warunkach, czyli nocy bezksiężycowej krótko po sierpniowym nowiu! Maksimum przypada na noc z czwartku na piątek (z 12 na 13 sierpnia br.) między godz. 21:00 i 00:00 u nas obowiązującego czasu. Oznacza to najwyższą obfitość meteorów w pierwszych godzinach nocy.

Pochodzenie Perseidów

Perseidy to jeden z najbardziej regularnych i bogatych rojów meteorów, które aktywne są corocznie od 17 lipca do 24 sierpnia, przy czym maksimum obserwuje się pomiędzy 12 a 14 sierpniem. Meteory popularnie nazywamy spadającymi gwiazdami. Oczywiście to nie gwiazdy spadają, lecz Ziemia w swoim ruchu wokół Słońca napotyka obłok kamienno-lodowych drobinek wielkości ziaren piasku, który pozostawiają wzdłuż swych trajektorii komety.

Te ziarenka, wpadając w naszą atmosferę z prędkością kilkudziesięciu kilometrów na sekundę, dają efekt tzw. spadających gwiazd. Macierzystym obiektem Perseidów jest powracająca w okolice Słońca co 133 lata kometa Swift-Tuttle.

Radiant roju, czyli punkt na niebie z którego dany rój promieniuje znajduje się w gwiazdozbiorze Perseusza (stąd nazwa roju) poniżej granicy z Kasjopeą, łatwo rozpoznawalnym gwiazdozbiorem o charakterystycznym kształcie litery W, znajdującym się na północno-wschodniej części nieba w pierwszej części nocy. Radiant roju stanowi tylko miejsce przecięcia przedłużonych torów wszystkich meteorów danego roju, a nie jedyny punkt na niebie, mający być obiektem uważnej obserwacji.

Łzy świętego Wawrzyńca

Perseidy zwane są też „Łzami świętego Wawrzyńca”. Święty Wawrzyniec (? – 258) zamiast wydać majątek kościoła okrutnemu cesarzowi Walerianowi, rozdał go biednej ludności. Zmarł 10 sierpnia 258 roku śmiercią męczeńską, upieczony na rozżarzonej do czerwoności żelaznej kracie. Po jego śmierci, która przypadła na okres największej aktywności Perseid, ludzie widzieli wylatujące z nieba błyszczące gwiazdy i dlatego od tego czasu Perseidy nazywane są Łzami św. Wawrzyńca.

Kult św. Wawrzyńca był bardzo popularny w średniowieczu. Czczono go jako patrona ubogich i wszystkich tych, którzy mogą doznać szkody ze strony ognia: piekarzy, żniwiarzy, bibliotekarzy i kucharzy. Modlitwy do niego chronić miały przed pożarami, poparzeniami i chorobami reumatycznymi, chroniły ognisko domowe przed niepokojami i kłótniami.

Św. Wawrzyniec patronuje między innymi ratownikom GOPR (Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) i sudeckim przewodnikom górskim. Ci ostatni, którzy pokazują zainteresowanym piękno gór, a gdy trzeba niosą pomoc ich ofiarom, co roku zbierają się na mszy na szczycie Śnieżki w kaplicy imienia św. Wawrzyńca.

Kiedy i jak obserwować

Do obserwacji Perseidów nie potrzeba żadnego specjalistycznego sprzętu ani umiejętności. Wszystko czego potrzebujemy to ciemne, pogodne niebo i dużo cierpliwości. Meteory mogą pojawić się na całej powierzchni nieba i podczas obserwacji staramy się ogarniać wzrokiem jak największą połać nieba, na południu lub zachodzie w pierwszej połowie nocy, a w drugiej, po północy, na wschodzie.

Brak obecności Księżyca (cienki rogal młodego Księżyca zachodzi już kilka minut po godzinie 22) na niebie sprawi, że obserwacje aż do świtu będą mogły się odbywać pod całkowicie ciemnym niebem. Słońce w piątek 13 sierpnia br. wschodzi o godzinie 5:37, astronomiczny świt rozpoczyna się około godziny 3:30.

Meteory najlepiej obserwuje się na leżąco lub półleżąc, co pozwala odciążyć szyję. Z dala od wszelkich sztucznych świateł, poza miastem. Warto pamiętać o zabraniu cieplejszego odzienia i karimaty lub leżaka, na który możemy wygodnie się położyć. Podczas obserwacji unikajmy zerkania w smartfony. Blask ich ekranów negatywnie wpływa na adaptację naszego wzroku do ciemności, co sprawia, że zobaczymy znacznie mniej meteorów.

Prognoza pogody zapowiada bezchmurne niebo. Jeżeli jednak niebo będzie zakryte chmurami spróbujmy w następną noc – nadal jeszcze będzie można zobaczyć wiele spadających gwiazd, które według legendy spełniają nasze życzenia.

Obserwacje ubiegłorocznych Perseidów zakłócał blask Księżyca:

Obserwacje Perseidów urozmaici Droga Mleczna, Jowisz i Saturn

Po zachodzie Księżyca widoczna będzie Droga Mleczna. Jej srebrzysty pas rozpościera się przez całe sklepienie od południowego horyzontu przez trójkąt letni w zenicie i ginie gdzieś po jego północnej stronie. Trójkąt letni tworzą najjaśniejsze gwiazdy letniego nieba: Deneb z gwiazdozbioru Łabędzia, Altair z Orła i Wega z Lutni.

Nad południowo-wschodnim horyzontem widoczny będzie bardzo jasny Jowisz i na zachód (w prawo) od niego nieco słabszy Saturn. Obie planety widoczne są aż do świtu.

Roman Strzondała