Pogotowie językowe: Spuszczanie i wypinanie?

W gwarze używanej na Zaolziu na stałe zagościły dwa czasowniki ‘spuszczać’ i ‘wypinać’, które oznaczają ‘włączać’ i ‘wyłączać’. Wiadomo, że pochodzą one z języka czeskiego (czes. spustit i vypnout), i nie ma w tym nic złego ani dziwnego. Ale czy możemy tych dwóch czasowników w tym znaczeniu używać w języku polskim? Jeżeli chcemy, aby zrozumiał nas rozmówca polskojęzyczny, z całą pewnością nie.

Co prawda oba czasowniki występują w języku polskim, ale mają zupełnie inne znaczenie niż w gwarze.

Czasownika ‘spuścić’ i jego niedokonanej formy ‘spuszczać’ używamy wtedy, gdy chcemy powiedzieć, że ‘spuszczamy wiaderko na linie’, ‘spuszczamy kolegę na linie’, można również ‘spuścić kurtynę w teatrze’, ‘spuścić wodę w toalecie’, ‘spuścić powietrze z opon ’, ‘spuścić na coś zasłonę milczenia’, ‘spuścić z tonu’, ‘spuścić z ceny’, można również ‘spuścić się po linie’, czyli samemu zjechać po linie. Czasownik ten jest również wulgarnym określeniem czynności. Zainteresowani czytelnicy mogą sami sprawdzić w słowniku, o czym mowa.

Na marginesie warto również zaznaczyć, że w gwarze zachowało się wyrażenie ‘spuszczać się na sankach’ w znaczeniu ‘zjeżdżać na sankach’, które w oficjalnej polszczyźnie już dzisiaj zanikło. Mówiąc gwarą, oczywiście warto je używać.

Dla tych, którzy nie używają jeszcze w języku polskim ‘włączać’ i ‘wyłączać’, mam dobrą wiadomość. Mają Państwo niepowtarzalną okazję, aby nauczyć się poprawnych form tych czasowników. Rodzimi użytkownicy języka polskiego najczęściej ‘włanczają’ i ‘wyłanczają’ światło. Jest to jeden z najczęstszych błędów językowych popełnianych przez Polaków.

Pamiętajmy więc, że światło, aplikacje, telewizory i komputery ‘włączamy’.

Czasownik ‘wypiąć’ i jego niedokonana forma ‘wypinać’ oznaczają w języku polskim ‘wysunąć do przodu lub do tyłu jakąś część ciała’, ‘wyprężyć mięśnie’ lub ‘wyjąć coś wpiętego, ściśniętego czymś lub zaciśniętego na czymś’. Można więc ‘wypinać do przodu klatkę piersiową’, jeżeli chcemy zaimponować dziewczynie, można ‘wypiąć do kogoś cztery litery’, jeżeli chcemy pokazać swoją dezaprobatę. Można również ‘wypiąć pasy bezpieczeństwa’ i ‘wypiąć klamrę paska’.

Ale pamiętajmy, że światło, telewizor, komputer czy aplikację możemy tylko ‘wyłączyć’.

(SG)