Wirtuoz fortepianu i polityki. Ignacy Jan Paderewski

18 listopada 1860 we wsi Kuryłówka na Podolu urodził się Ignacy Jan Paderewski. I tu musimy się na chwilę zatrzymać, aby sprecyzować datę jego urodzin, która ciągle jest powodem nieporozumień.

Nie ulega wątpliwości, że Ignacy Jan Paderewski urodził się 6 listopada 1860 wg kalendarza juliańskiego (prawosławnego), co w kalendarzu gregoriańskim daje datę 18 listopada. Jedynym logicznym rozwiązaniem jest podawanie obu tych dat jednocześnie, gdyż druga z nich jest zgodna z kalendarzem używanym przez nas aktualnie, pierwsza natomiast jest prawdziwa historycznie. Dla Paderewskiego, który większość życia spędził przecież w krajach, gdzie obowiązywał kalendarz gregoriański, była oczywista.

Ignacy Jan Paderewski urodził się w rodzinie kultywującej tradycje patriotyczne polskich powstań narodowych: listopadowego i styczniowego. Ojciec przyszłego pianisty i kompozytora był szlachcicem, ród Paderewskich, pieczętujący się herbem Jelita, wywodził się z miejscowości Padarewo na Podlasiu.

„Pochodzę z niezamożnej starej szlacheckiej rodziny. Takich rodzin w dawnej Polsce było wiele tysięcy” – pisał Paderewski. Pierwszych 12 lat życia przyszły artysta spędził właśnie na Kresach, w domu, w którym nie brakowało problemów i trudności dnia codziennego. W kilka miesięcy po narodzeniu Ignacego zmarła jego matka. Ojciec za pomoc powstańcom styczniowym został aresztowany.

Wykształcenie Paderewskiego

Ojciec przyszłego pianisty i kompozytora zajmował się zarządzaniem dóbr ziemskich posiadaczy kresowych, stąd częste zmiany pobytu familii. Ważna była atmosfera panująca w rodzinie, w której dużą wagę przywiązywano do domowego kształcenia, w tym również muzycznego.

Chłopiec miał zatem swoich nauczycieli, a jednym z nich był weteran powstania listopadowego, były kapitan wojsk polskich Michał Bobiński. Jak wspominał Paderewski: „Dzięki niemu zdobyłem gruntowną znajomość historii Polski, on też podsycał i utwierdzał mój gorący patriotyzm”. Ojcu zaś zawdzięczał „staranne wychowanie domowe pod kierunkiem guwernantek i nauczycieli”.

Atmosfera domu pobudzała ów „pęd do działalności patriotycznej bardziej niż jakiejkolwiek innej”. Z kolei postępy, jakie czynił w grze na fortepianie, dostrzeżone również przez „znaczniejsze osoby z okolicy”, wpłynęły na to, że jesienią 1872 r. ojciec Ignacego postanowił wysłać syna na dalszą naukę muzyki do Warszawy.

Efekty edukacji w połączeniu z talentem były na tyle owocne, że wiele lat później brytyjska królowa Elżbieta wpisała do swojego diariusza : „Gra tak przecudnie, z taka siłą wyrazu i głębokim uczuciem. Myślę naprawdę, ze zupełnie dorównywa Rubinsteinowi”. Ostateczny tryumf przyniosły mu koncerty w USA w latach 1891-1892 na które Paderewski musiał się udać ze względu na kłopoty finansowe.

Sława w parze z zaangażowaniem na rzecz Niepodległej

Sława wirtuoza fortepianu szła w parze z zaangażowaniem na rzecz niepodległej Polski. Na jego zlecenie w 1908 roku rzeźbiarz Antoni Wiwulski wykonał pomnik upamiętniający zwycięstwo wojsk polskich nad zakonem krzyżackim w bitwie pod Grunwaldem. Posąg został odsłonięty w pięćsetną rocznicę bitwy w 1910 roku w Krakowie.

Po wybuchu I wojny światowej razem z Henrykiem Sienkiewiczem organizował Komitet Pomocy Polskim Ofiarom Wojny w Vevey oraz Polski Komitet Ratunkowy w Londynie. Od roku 1917 zaangażował się w prace Komitetu Narodowego Polskiego jako jego delegat w USA.

Przed każdym ze swoich występów przemawiał na temat postulowanej przez niego niepodległości Polski. W krótkim czasie udało mu się zbliżyć do doradcy prezydenta Wilsona, Edwarda House’a. Później spotkał się z samym prezydentem, któremu w styczniu 1927 roku przekazał memoriał na temat Polski. Zapewne z tego powodu sprawa niepodległości naszego kraju znalazła się w słynnych 14 punktach Wilsona.

Paderewski politykiem

25 grudnia 1918 roku pojawił się w Gdańsku, skąd następnie udał się do Poznania. Jego przemówienie z hotelowego balkonu do tłumu wiwatujących na jego cześć poznaniaków stało się sygnałem do wybuchu powstania wielkopolskiego zakończonego sukcesem. Po przyjeździe do stolicy spotkał się z marszałkiem Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim, a obozem Dmowskiego.

16 stycznia 1919 roku został premierem, zatrzymując dla siebie także stanowisko ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji w Paryżu zakończoną podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową. Powrócił jednak do kraju po rozpoczęciu wojny polsko bolszewickiej w 1920 roku.

Został wysłannikiem rządu polskiego do Ligi Narodów. Wkrótce jednak zrezygnował z tej funkcji w 1921 roku. Z końcem roku 1921 zrezygnował z czynnego udziału w życiu politycznym i wznowił swoje trasy koncertowe w USA. Później zajął się także działalnością charytatywną.

To oczywiście tylko niektóre fakty z jego bogatego życiorysu, dlatego polecamy lekturę tekstó w dziale historia Polonijnej Agencji Informacyjnej.

PAI