Zaolzie w Warszawie

WARSZAWA /  Od piątku do soboty Uniwersytet Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie gościł międzynarodową konferencję naukową pt. „Zaolzie jako wieloetniczny region historyczno-kulturowy. Doświadczenia koegzystencji i wyzwania na przyszłość”.

Organizował ją Instytut Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie wspólnie z Polskim Związkiem Kulturalno-Oświatowym w Republice Czeskiej.

Konferencja przedstawiła Zaolzie z wielu perspektyw. Jej celem była próba bilansu stosunków polsko-czeskich na cieszyńskim pograniczu, sytuacji politycznej, ekonomicznej i społeczno-kulturowej Polaków mieszkających od pokoleń na Zaolziu.

Organizatorom zależało na analizie i omówieniu różnych wymiarów, oraz znaczeń relacji międzykulturowych oraz dokonujących się w specyficznej atmosferze kulturowej pogranicza przemian tożsamości narodowej i regionalnej. Konferencja stała się okazją do tego, by zastanowić się nad znaczeniem zaolziańskiej wielokulturowości oraz wypływającymi z niej wyzwaniami na przyszłość.

W konferencji brały udział osobistości ze świata nauki reprezentujące różne ośrodki naukowe – historycy, socjolodzy, politolodzy i regionaliści zarówno z Polski, jak i z Republiki Czeskiej.

Pierwszy dzień konferencji

Konferencję zagaili dziekan Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych UKSW ks. prof. Sławomir Zaręba oraz Jan Ryłko prezes Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w RC. Z kolei wiceprzewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Senatu RP Maciej Łuczak odczytał list marszałka Senatu RP Stanisława Karczewskiego skierowany do organizatorów i uczestników konferencji. W konferencji wziął udział również Jakub Karfík, ambasador Republiki Czeskiej.

Wykład wprowadzający przedstawił prof. Tadeusz Siwek z Uniwersytetu Ostrawskiego. Następnie odbyły się trzy panele dyskusyjne, w których dyskutujący podjęli m.in. temat Zaolzia w wielkiej i małej polityce w latach 1918-1989, rozmawiali też o sytuacji na Zaolziu po 1989 r. 

W pierwszym panelu moderowanym przez prof. Radosława Zenderowskiego wzięli udział Władysława Magiera, Dariusz Miszewski oraz Jiří Friedl. Władysława Magiera mówiła o znaczeniu kobiet w dziejach Śląska Cieszyńskiego, podkreślała rolę kobiet w polityce regionu. Panowie bardziej skupili się na konfliktach i podziale Śląska Cieszyńskiego.

Obrady wzbogacił swoim występem młodzieżowy zespół muzyczny Noemiracles. Uczestnicy konferencji mieli też okazję zapoznać się z żywym folklorem zaolziańskim w wykonaniu zespołu Bystrzyca (MK PZKO Bystrzyca).

W drugim panelu dyskusyjnym wystąpili Grażyna Kubica-Heller, Roman Baron oraz prof. Jan Kajfosz. Rozmawiali o oczekiwaniach, nadziejach i postulatach Polaków na Zaolziu po 1989 r.

W ramach panelu trzeciego odbyła się dyskusja na temat: Polonia i Polacy za granicą wobec współczesnych wyzwań kulturowo-cywilizacyjnych. 

Drugi dzień

W drugim dniu konferencji, w sobotę 29 października otwarcia obrad dokonała prof. Anna Fidelus, prorektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Podkreśliła wagę refleksji regionalistycznej w odniesieniu do terenów transgranicznych. 

Zanim uczestnicy konferencji podjęli temat zachowania polskiego dziedzictwa kulturowego na Zaolziu, obejrzeli występ młodzieżowego zespołu teatralnego GAPA2 z MK PZKO Niebory. Młodzi aktorzy zaprezentowali swój najnowszy spektakl „Za dwa dni premiera” na motywach bajki o Kopciuszku.

W pierwszym sobotnim panelu dyskusyjnym swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami podzielili się przedstawiciele Miejscowych Kół PZKO oraz Sekcji Zarządu Głównego PZKO. Głos zabrali m.in. Renata Szkucik z MK PZKO Leszna Dolna, Andrzej Niedoba z MK PZKO  Mosty koło Jabłonkowa, Leszek Koch z MK PZKO Karwina Frysztat. Do Warszawy przyjechał też Bogdan Kasperek, dyrektor Biura Stowarzyszenia Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”. Głos zabrali też przewodniczący Sekcji Ludoznawczej Leszek Richter i przewodnicząca Sekcji Kobiet Anna Piszkiewicz.

Z kolei w drugim z paneli dyskutowano o Polonii i Polakach za granicą, którzy są integralnym elementem polskiej wspólnoty narodowej. Mówiono m.in. o ich miejscu w polskiej polityce zagranicznej. Udział w dyskusji wzięli: dyrektor Biura Polonijnego Kancelarii Senatu RP Romuald Łanczkowski, prezes PZKO Jan Ryłko, zastępca dyrektora Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą MSZ RP Wojciech Tyciński oraz wiceprezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Marek Różycki.

Również tego dnia obejrzeć można było występy zespołów Noemiracles oraz Bystrzyca.

Uczestnicy konferencji mogli się zapoznać też z wystawami poświęconymi miesięcznikowi „Zwrot” i Festiwalom PZKO oraz z działalnością wydawniczą PZKO.

Dużym zainteresowaniem cieszyły się warsztaty rękodzielnicze prowadzone przez wytwórców posiadających certyfikat „Górolsko Swoboda produkt regionalny®”. Swoje produkty prezentowało sześcioro rzemieślników – Jan Czepiec, Andrzej Malec, Karol Kufa. Kazimierz Wawrzyk oraz Weronika Łacek i Łucja Dusek-Francuz i doświadczone lektorki z Sekcji Kobiet Zarządu Głównego PZKO.

Przed uniwersytetem swoje stoisko miało MK PZKO Jabłonków. Jego członkowie zaprosili chętnych do degustacji tradycyjnych potraw Śląska Cieszyńskiego – sporym zainteresowaniem cieszyły się np. placki ziemniaczane. 

Poszczególne panele dyskusyjne opiszemy szczegółowo niebawem.

Partnerami konferencji byli: Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” oraz Województwo Morawsko-Śląskie (Moravskoslezský kraj). Przedsięwzięcie było współfinansowane przez SWP ze środków otrzymanych od Kancelarii Senatu w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą.