Pisanki w wierzeniach ludowych. Dawniej toczono je po bokach krów i noszono na groby zmarłych

Jajko to odwieczny symbol życia, płodności, miłości i siły. Symbol początku, źródło życia, znak odrodzenia i Zmartwychwstania. Jajko zapewniało urodzaj, szczęście, pomyślność i zdrowie. Wiązało się z nim wiele wierzeń wywodzących się sprzed chrześcijaństwa.

Legenda głosi, że święta Magdalena, gdy szła w niedzielę odwiedzić grób Chrystusa, po drodze kupiła jajka na posiłek dla apostołów. Po spotkaniu zmartwychwstałego Chrystusa spostrzegła, że nawet jajka, które niosła, z radości zmieniły kolor – stały się czerwone. Według tradycji katolickiej jajka malujemy więc na pamiątkę tego wydarzenia.

Pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej w procesie chrystianizacji

Jednak jajka malowano już przed narodzeniem Chrystusa – najstarsze pisanki pochodzą z Mezopotamii. Prawdopodobnie wierzono, że w ten sposób wzmacnia się cudowną moc jajka. Na ziemiach polskich najstarsze pisanki, pochodzące z końca X wieku, odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych w pozostałościach grodu na opolskiej wyspie Ostrówek. Pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej w procesie chrystianizacji.

Jest wiele sposobów na ozdobienie jajka. Można je gotować w łupinach cebuli, maczać w kolorowych barwnikach, pisać za pomocą wosku (pisanki) czy wydrapywać wzory za pomocą nożyka (kraszanki). Dzisiaj można również użyć farb, mazaków i naklejek. Zdobieniem jajek zajmowały się kiedyś wyłącznie kobiety – na ten czas wyganiano mężczyzn z chałupy. Dzisiaj najchętniej zdobią jajka dzieci.

Dawne zwyczaje i wierzenia związane z pisankami:

1. Zakopywano je w skiby pól na urodzaj lub pod progami domów dla ochrony.

2. Skorupki rzucano do sadów, żeby drzewka owocowały. Wydmuszki wieszano na drzewach.

3. Toczono je po grzbietach i bokach krów i koni, by były tak okrągłe jak jajko; dodawano je do paszy kurom.

4. Zjedzone na śniadanie wielkanocne miało zapewnić zdrowie, pomyślność i płodność.

5. Na wsi panował zwyczaj obdarowywania się jajkami lub pisankami. Szczególnie przydatne były przy dziękowaniu śmiergustnikom za przyjście. Darowane przez dziewczęta chłopcom stanowiły dowód sympatii.

7. Noszono je na groby dla zmarłych (Polska Wschodnia).

8. Ponieważ pisanki były poświęcone, skorupki należało po zjedzeniu jajka spalić, nie wolno było ich wyrzucać.