Co łączy Dobrovskiego z Hoffem? Odpowiedź znajdziemy w muzeum w Wiśle

WISŁA / Wyprawy do źródeł Wisły to nazwa nowej wystawy czasowej, którą można obejrzeć w Muzeum Beskidzkim im. Andrzeja Podżorskiego w Wiśle. Dostępna dla zwiedzających jest do końca października.

Ekspozycja przedstawia pierwszych odkrywców źródeł rzeki Wisły wraz z opisami ich wypraw na Baranią Górę. Na wystawie można również zapoznać się z dawnymi mapami turystycznymi rejonu baraniogórskiego, fotografiami oraz obrazami niektórych fragmentów rzeki Wisły.

Josef Dobrovský

Ekspozycja przybliża 13 sylwetek podróżników, którzy dotarli do źródeł najbardziej znanej polskiej rzeki. Na pierwszym miejscu figuruje, co może zadziwić, czeski filolog, ksiądz, językoznawca, nauczyciel oraz twórca systemu gramatyki nowoczesnego języka czeskiego Josef Dobrovský, jeden z przedstawicieli czeskiego odrodzenia narodowego. Podróż do źródeł Wisły odbył już w 1797 roku.

W dniu 14 sierpnia 1810 roku, książę Ludwik von Anhalt-Coethen, późniejszy właściciel Pszczyny, wyruszył na Baranią Górę, żeby dotrzeć do źródeł Wisły. Wycieczkę dla tego zapalonego podróżnika zorganizował Jan Rakowski, pastor ewangelicki w Wiśle w latach 1802 – 1818. W dniu 3 października 1843 roku wyprawę do wiślańskiego źródła odbył Apoloniusz Tomkowicz, literat, historyk i bibliotekarz z Krakowa.  

W tym samym roku do źródeł Wisły trafił geograf i poeta Wincenty Pol. Jego pasja do geografii i badań przyrodniczych w pełni rozwinęła się podczas burzy, której był świadkiem. Wiele podróżował, organizował wyprawy w Karpaty, gdzie za pomocą prostych instrumentów badawczych dokonywał różnych pomiarów m. in. źródeł, potoków, budowy geologicznej.

Polowi towarzyszył Hiacynt Łobarzewski, prawnik i prekursor geografii botanicznej. Prowadził badania botaniczne w Tatrach i w wielu innych regionach Karpat. Od 1850 roku był profesorem Uniwersytetu Lwowskiego.

Naukowiec, malarz, duchowny, prawnik

Geolog i paleontolog Ludwik Zejszner w 1849 roku jako jeden z pierwszych polskich naukowców odbył i opisał podróż do źródeł Wisły i na Baranią Górę. W latach 1829 – 1833 był kierownikiem Katedry Mineralogii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Malarz, krajoznawca i poeta Zygmunt Bogusz Stęczyński pracował w wydawnictwach prasowych i w bibliotece w Krakowie. Uczył też rysunku i historii Polski jako domowy nauczyciel. Kilkakrotnie odwiedził Tatry i inne regiony Karpat, które następnie rysował i opisywał w swoich poematach. W latach 40. XIX wieku miał możliwość być na Baraniej Górze.

Relację opisał w wierszowanym poemacie „Śląsk – podróż malownicza w 25 pieśniach”.  Angażował się w ruchu niepodległościowym w Galicji.

Ksiądz Leopold Otto, duchowny ewangelicki, urodził się w Warszawie. Angażował się w działalność społeczną i patriotyczną. Wygłaszał kazania po polsku. W latach 1866–1875 działał w Cieszynie. Organizował wykłady historyczno-literackie, pogłębiając polskość wśród ewangelików na Śląsku Cieszyńskim. Był wydawcą czasopisma „Zwiastun Ewangeliczny”. W 1868 roku przybył na Baranią Górę.

Prawnik i działacz narodowy Jan Michejda w 1922 roku został mianowany pierwszym polskim burmistrzem Cieszyna. Przedtem jako poseł na Sejm Krajowy w Opawie oraz poseł do parlamentu wiedeńskiego bronił spraw polskich. Działał w Radzie Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Jako prezes organizacji młodzieżowej „Wzajemność” odbył 21 maja 1871 roku wyprawę na Baranią Górę.

Pedagog, etnograf i student filozofii

Pedagog i działacz oświatowy Jerzy Michejda dążył do nauczania w szkołach historii Polski. Jako nauczyciel szkoły ewangelickiej w Ustroniu stanął w 1891 roku wraz z uczniami na Baraniej Górze.

Etnograf, malarz, rysownik i pisarz Bogumił Hoff, którego imię nosi obecnie wiślański rynek, był jednym z gorliwych propagatorów Wisły jako kurortu wypoczynkowego. Pochodzący z Radomia Hoff do Wisły przybył po raz pierwszy w 1882 roku. Zachwycony jej pięknem rozpoczął propagować jej walory w prasie i wśród przyjaciół.

W latach 80. XIX wieku był na Baraniej Górze. Publikował też utwory literackie i działał na rzecz rozwoju tej podgórskiej miejscowości. Był autorem pierwszej monografii Wisły. W 1892 roku Hoff osiedlił się w Wiśle na stałe. Tutaj również zmarł dwa lata później. Jego zwłoki spoczywają na wiślańskim cmentarzu ewangelickim Na Groniczku.

Student filozofii Zdzisław Świderski z Płoskirowa (obecnie Chmielnicki na Ukrainie) wyruszył w 1885 roku w podróż po Śląsku, a zdobył również szczyt Baraniej Góry. Wrażenia z tej wyprawy opisał w książce „Wieś Wisła. Szkic z wędrówki po Śląsku w 1885 odbytej”.

Kazimierz Sosnowski napisał w 1914 roku „Przewodnik po Beskidzie Zachodnim”. Zarazem jest to jeden z pierwszych znakarzy szlaków w Beskidach. Utworzył w 1929 roku Główny Szlak Beskidzki, biegnący również przez Baranią Górę. Obecnie szlak ten nazwany jest jego imieniem.

(gam)