82. rocznica spalenia synagogi żydowskiej w Ustroniu

USTROŃ / Uroczystość upamiętniająca 82. rocznicę spalenia synagogi w Ustroniu przez Niemców miała miejsce w poniedziałek  13 września przed stojącym na jej miejscu pomnikiem przy ulicy Ogrodowej. 

Uroczystość rozpoczął Roman Górniok z Ustronia grą na szofar — żydowski róg ceremonialny. Instrument ten nabył podczas pobytu w Izraelu.

Wartość życia zapisana numerami obozowymi

– Zgromadziliśmy się tutaj, aby wspomnieć tragiczne wydarzenia sprzed 82 lat. Były to wydarzenia z czasów wojennej zawieruchy i narastającej nienawiści, w których życie ludzkie niewiele znaczyło i miało tylko znikomą wartość, zapisaną cyframi, często numerami obozowymi – podkreślił Christian Jaworski z Instytutu Śląska Cieszyńskiego.

Dodał, że za tymi cyframi stały jednak historie milionów ludzi, które w czasie II wojny światowej zostały brutalnie przerwane. 

Dewastacja zabytkowego cmentarza w Bielsku

Dorota Wiewióra, przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej przypomniała niedawny incydent, kiedy zdewastowano zabytkowy bielski cmentarz, w wyniku czego zostało zniszczonych aż 69 mogił.

– Warto mieć w takich sytuacjach na uwadze, że tam nie spoczywają Żydzi, lecz przede wszystkim mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego, którzy współtworzyli tutejsze miasta i w znacznym stopniu przyczyniali się do ich rozwoju – przypomniała pani Wiewióra.

Jak dalej stwierdziła, wspomniany incydent spotkał się z wyraźną dezaprobatą mieszkańców miasta. Wielu z nich wyraziło chęć wsparcia renowacji zniszczonych macew. Na ten cel została również uruchomiona zbiórka, w której może wziąć udział każdy, któremu nie jest obojętna wspólna historia i wspólne dziedzictwo.

– Ważne jest, abyśmy nie pozostali obojętni na akty wandalizmu, szerzenia nienawiści i tworzenia niepotrzebnych podziałów – zaapelowała Dorota Wiewióra. Po jej przemówieniu muzycy Natalia Pieszka (skrzypce), Daniel Cieślar (saksofon) i Szymon Śliwka (gitara) zagrali hymn Izraela Hatikvę (hebr. nadzieja).

Perwersyjne okrucieństwo nazistów niemieckich

Poseł Mirosław Suchoń, który objął uroczystości patronatem honorowym, powiedział, że 82 lata temu niemieccy naziści paląc w tym miejscu stojącą synagogę, dali zapowiedź tego, co chcą zrobić z Żydami w Europie. – W pierwszych dniach września 1939 roku nikt nie potrafił sobie wyobrazić zbrodni, których zapowiedzią był ten ogień. Zbrodni, które do dzisiaj budzą przerażenie.

Niemieccy naziści przejawiali perwersyjne okrucieństwo świadomie wybierając najważniejsze święta żydowskie na dokonywanie zbrodni na Żydach – dowodził poseł Suchoń.

I właśnie przed 82 laty trwała Rosz Haszana, początek nowego roku w kalendarzu żydowskim. W tym czasie Żydzi modlą się o życie i zdrowie dla siebie i najbliższych. Mirosław Suchoń wspomniał również, jak latem 1939 roku ponad 900 Żydów na statku MS St. Louis na próżno szukało ratunku za oceanem.

Ameryka zawiodła

Kiedy wypływali z Hamburgu, byli pewni, że znajdą schronienie na Kubie albo w Stanach Zjednoczonych. Nie zostali przyjęci ani tam, ani w innych krajach Ameryki Łacińskiej, ani w Kanadzie. Po wymuszonym powrocie do Europy jedna trzecia z nich została zamordowana podczas Holokaustu.

Przemysław Korcz, burmistrz Ustronia, zwrócił uwagę na fakt, że w Muzeum Śląskim w Katowicach czy w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie jest niewiele materiałów o Żydach ze Śląska.

– A czy my w Muzeum Ustrońskim mamy choćby gablotę o Żydach ustrońskich? Proszę Państwa, nie! I dlatego dzisiaj chciałbym powiedzieć, że to trzeba zmienić. I trza taką gablotkę przygotować – zasugerował burmistrz.  

Apel pamięci

Potem przyszła kolej na Apel pamięci. Christian Jaworski odczytał w porządku alfabetycznym nazwiska 77 ustrońskich Żydów, którzy nie przeżyli Holokaustu. Byli to ludzie, których burmistrz Korcz charakteryzował jako współobywateli, znajomych, często nawet związanych z mieszkańcami Ustronia więzami pokrewieństwa.

Muzykę w tle zapewniła Natalia Pieszka grając na skrzypcach utwór „Adagio” Rolfa Lovlanda.

Modlitwy ekumeniczne

Wspólne modlitwy ekumeniczne zmówili Włodzimierz Kac i historyk Sławomir Pastuszka z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, ksiądz proboszcz Dariusz Lerch z Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Ustroniu, ojciec Cezary Jenta, proboszcz z Parafii NMP Królowej Polski w Ustroniu i przełożony ustrońskiego klasztoru oo. Dominikanów,

Bogusław Wrzecionko, pastor zboru „Betel” Kościoła Zielonoświątkowego w Ustroniu oraz Jacek Sobieralski z Chrześcijańskiej Wspólnoty Życie i Misja w Ustroniu, które poprzedzili krótkimi przemówieniami. Błogosławiono też Izraelowi, Żydom i włodarzom miasta, odwołując się na fragment Pisma Świętego wzywającego do takiej postawy wobec narodu wybranego.

Następnie zaproszone delegacje składały kwiaty i zapalały znicze przed pomnikiem upamiętniającym byłą synagogę. Około godziny 18.10 uroczystość zakończyła się.

(gam)